Περνάει η Παναγία η Σπηλιώτισσα Λυγίστε δένδρων κορυφές Περνάει η Παναγία Λυγίστε ανθρώπων οι καρδιές. Γεμίστε ευθυμία Έρχεται η Μεγαλόχαρη, Η του Θεού μητέρα, Περνάει τα ψηλά βουνά Φθάνει στην Αργιθέα.
(Από την ποίηση του Παπαχαράλαμπου Κορλού για την Παναγία Σπηλιώτισσα, που αναφέρεται στη μεταφορά της θαυματουργής εικόνας κατά τους χειμερινούς μήνες στο μοναστήρι του Αγίου Γεωργίου Καραϊσκάκη).
Στην πανέμορφη οροσειρά των Αγράφων της Πίνδου, κοντά στο χωριό Κουμπουριανά και μέσα σε ένα απόκοσμο, άγριο τοπίο βρίσκεται η Ιερά Μονή Παναγίας Σπηλιώτισσας.
Χτισμένη στην εξοχή ενός βράχου και σε υψόμετρο 800 μ. θυμίζει αετοφωλιά ανάμεσα στις ελατοσκέπαστες πλαγιές. Η θέα προκαλεί δέος στους επισκέπτες και κυριολεκτικά κόβει την ανάσα!
Απέχει από το Μουζάκι 41 περίπου χιλιόμετρα και στη βάση της ρέει ο Πετρηλιώτικος, παραπόταμος του Αχελώου. Πήρε το όνομα «Παναγία Σπηλιάς» από τη σπηλιά που βρίσκεται στο βράχο κάτω ακριβώς από το μοναστήρι, εκεί όπου βρέθηκε η θαυματουργή εικόνα της Παναγίας. Τα δύσβατα χώματα της Αργιθέας διάλεξε για καταφύγιο η Παναγιά και καθ΄όλη τη διάρκεια του χρόνου, ιδίως τον Δεκαπενταύγουστο, πλημμυρίζει από χιλιάδες προσκυνητές.
Η παράδοση αναφέρει σαν ιδρυτές της Μονής Σπηλιάς δύο αδέλφια, τον Αθανάσιο και τον Παρθένιο, καλόγεροι στο μοναστήρι του Αι – Χαραλάμπη, οι οποίοι το 1064 σε όνειρο που είδαν και οι δύο, η Παναγία τους υπέδειξε που να κτίσουν μοναστήρι αφιερωμένο σε Αυτήν.
Η μικρή πλάκα με τη χρονολογία 1064 που υπήρχε καταστράφηκε από τους Τούρκους κατά την επανάσταση των Αγράφων το 1854, όπου είχε την έδρα του το Αρχηγείο της Επαναστατικής Επιτροπής λόγω της φυσικής οχύρωσης που διέθετε το μοναστήρι.
Ο σημερινός ναός που είναι κτισμένος δίπλα στον παλιό, κτίστηκε το 1736 και είναι αφιερωμένος στο όνομα της Ζωοδόχου Πηγής.
Ο Ναός έχει διαστάσεις 7,50 × 11 μέτρα και είναι ρυθμού βυζαντινού, αγιορείτικου τύπου, δηλαδή τρίκλιτος σταυροειδής με τρούλο στο κέντρο του σταυρού, που στηρίζεται σε τέσσερις κίονες, και κόγχες στο νότιο και βόρειο τοίχο.
Στο εσωτερικό του ναού διατηρούνται τοιχογραφίες που χρονολογούνται από τον 18ο και 19ο αιώνα. Στο νάρθηκα και στο Ιερό έχει αποτυπωθεί με αγιογραφίες όλη η ιστορία της εκκλησίας.
Στον προαύλιο χώρο υπάρχουν δύο βρύσες με κρυστάλλινο νερό από το βουνό. Το προαύλιο είναι πλακοστρωμένο παντού με πέτρινα πεζούλια, για να ξεκουράζονται οι προσκυνητές.
Το 1677 με το πατριαρχικό σιγίλιο του Διονυσίου του Δ΄ η Ιερά Μονή γίνεται Πατριαρχική και Σταυροπηγιακή ενώ έπαιξε πολύ σημαντικό ρόλο στους αγώνες του 1821.
Εδώ ο Γεώργιος Καραϊσκάκης έκανε συχνά πολεμικές συσκέψεις και συμβούλια στην Ιερά Μονή, αφού η θέση της είχε ιδιαίτερη στρατηγική σημασία ενώ κατά την επανάσταση των Αγράφων, την οποία υποκίνησε η Ελληνική Κυβέρνηση για την απελευθέρωση της Θεσσαλίας, υπήρξε στραταρχείο.
Το 1837 εγκαταστάθηκε στη μονή η Επαναστατική Κυβέρνηση υπό τον Αλεξανδρή, ενώ επάνω από τη Μονή σώζονται μέχρι σήμερα τα οχυρώματα.
Η ιστορία της εικόνας
Η θαυματουργή εικόνα της Παναγίας Σπηλιώτισσας, έργο του Ευαγγελιστή Λουκά. Έχει συνδεθεί με πλήθος θαυμάτων, για τα οποία έχει ονομαστεί και «Γιατρισσα». Βρέθηκε με τρόπο θαυμαστό από τους αδελφούς Αθανάσιο και Παρθένιο.
Το 1600 τα δύο αδέλφια, μοναχοί από την Αργιθέα, πλησίον της Μονής Αγίου Χαραλάμπους, θέλησαν να προσκυνήσουν τους Αγίους Τόπους. Περπάτησαν πεζοί και, όταν έφτασαν στο σημείο που σήμερα είναι το μοναστήρι, κουράστηκαν και τους πήρε ο ύπνος. Είδαν τότε την Παναγία, που τους έδωσε ευχή να ανέβουν επάνω στο σπήλαιο σε ένα βράχο.
Οι μοναχοί, τρομοκρατημένοι, μίλησαν στο γέροντα μοναχό για το όραμα που είδαν. Εκείνος τους είπε να συνεχίσουν τον δρόμο τους και η Παναγία θα τους φωτίσει πάλι. Ξεκίνησαν την πορεία τους για δεύτερη φορά και η Παναγία εμφανίστηκε ξανά και τους είπε ότι θα δουν την εικόνα της κρεμασμένη σε ένα πουρνάρι. Και, ω του θαύματος, αντίκρισαν την εικόνα… Μετά το θαύμα οι μοναχοί αποφάσισαν να χτίσουν το μοναστήρι και να μείνουν εκεί ισόβια. Στην αρχή διάλεξαν άλλο σημείο, αλλά η Παναγία τους υπέδειξε να κτισθεί εκεί όπου βρέθηκε η εικόνα της.
Οι δυσκολίες ήταν πολλές, καθώς οι τεχνίτες έπρεπε να μεταφέρουν το νερό από δυσπρόσιτο σημείο, δύο ώρες μακριά. Τότε η Θεοτόκος υπέδειξε στον μάστορα ένα σημείο στο βράχο, πέντε λεπτά από τον τόπο κατασκευής του μοναστηριού.
Πράγματι, σπάζοντας το βράχο, έτρεξε άφθονο νερό, το οποίο ρέει μέχρι και σήμερα…
Πληροφορίες – Φωτογραφίες: orthodoxplanet, karditsas, koumpouriana