Η αξία του δασκάλου έρχεται σαν επακόλουθη αυτής του πατέρα και της μητέρας. Για δεκαετίες οι μαθητές επιβάλλονταν να ακούν τον δάσκαλο με τέτοιο κατηχητικό τρόπο, όπως θα όριζαν οι εντολές για το αντίστοιχο «τίμα τον πατέρα σου και τη μητέρα σου».
Ο δάσκαλος προτάσσεται, συνήθως, ως φωτεινός παντογνώστης που ο μαθητής πρέπει να σέβεται τρόπο τινά και να υπακούει, γιατί αυτός έχει τη γνώση.
Ο σεβασμός, όμως, παρότι μπορεί να διδαχθεί ή να επιβληθεί μέσα από συγκεκριμένες συμπεριφορές και τακτικές είναι κάτι άλλο απ’ τον σεβασμό που εμπνέεται. Το ίδιο αφορά και την εκτίμηση, την αγάπη και το ρόλο που μπορεί να διαδραματίσει δυνητικά κάποιος άνθρωπος στη ζωή σου, πόσο μάλλον ένας δάσκαλος.
Δάσκαλος, όμως, δεν είναι μόνο αυτός που είχες στο κλειστό σύστημα του σχολείου, αλλά διευρύνεται και στο φροντιστήριο, στο ιδιαίτερο, στο μάθημα μουσικής ή σε οποιοδήποτε άλλο πλαίσιο δέχτηκες συστηματικά αγωγή και που κατά πολύς συνέβαλε στη διαμόρφωση της προσωπικότητας και της παιδείας σου.
Ο δάσκαλος, λοιπόν, αυτός, ανεξαρτήτου φύλου ή ηλικίας, είναι ένας άνθρωπος του πνεύματος και με πνεύμα. Αυτό σε νέα ελληνικά μεταφράζεται ως τον άνθρωπο που ενώ κατέχει πολύ καλά το αντικείμενο της γνώσης, δε μένει στα ξερά και πολλές φορές στείρα χωράφια της. Σαν διορατικός γεωργός βλέπει πέρα από αυτό, γιατί ξέρει ότι το χωράφι από μόνο του χωρίς πότισμα και κατάλληλη φροντίδα, δεν ανθίζει, δεν αποδίδει καρπούς.
Εκτός, όμως, όλων αυτών έχει ανά χείρας και τον σπόρο, τον τρόπο δηλαδή να μιλήσει και να ακουμπήσει την ψυχή σου, να σε εμπνεύσει να γίνεσαι καλύτερος, να σου εμφυσήσει ηθικές αξίες κι όλα αυτά κυρίως μέσα απ’ το παράδειγμά του. Δε θα σηκώσει επικριτικά τον δάχτυλο για να σου κάνει διδαχή και κήρυγμα, γιατί γνωρίζει ότι αυτός ο δείκτης φοβίζει, δεν προσανατολίζει.
Αν τύχει να σηκώσει τα χέρια θα ‘ναι γιατί αλλάζει ιδιότητα κι έτσι, από γεωργός μετατρέπεται σε μαέστρος, μαέστρος συναισθήματος, όχι όμως με τρόπο που να χειραγωγεί το συναίσθημά σου, αλλά αντίθετα να το κατανοεί και να το εξελίσσει· ξέρει πως αυτό που έχεις κυρίως ανάγκη στην περίοδο της διάπλασής σου είναι σιγουριά από τους σημαντικούς άλλους της ζωής σου. Με αυτό τον τρόπο κάνει αισθητή την παρουσία του δίνοντάς σου απλά το ρυθμό.
Δάσκαλος, λοιπόν, πέρα από κάθε παρομοίωση ή μεταφορά είναι πρώτα απ’ όλα άνθρωπος· κι αυτό είναι σημαντικό γιατί οι άνθρωποι με τίτλους κι αξιώματα ξεχνούν την ανθρωπιά τους κι εύκολα μετατρέπονται σε απλησίαστα πέτρινα άνιωθα αγάλματα που απλά εκτελούν τα δέοντα. Αν τους ρωτήσεις για ποιον ή γιατί κάνουν ό,τι κάνουν, θα μείνουν να σε κοιτούν ή πιο βολικά να παραμιλούν! Δεν είναι ευτυχισμένοι, δεν έχουν όραμα και δεν είναι ικανοποιημένοι με αυτό που κάνουν.
Η άλλη ράτσα που ξέρει όλα τα προηγούμενα ξέρει και κάτι παραπάνω. Ξέρει να μη βάζει τους ανθρώπους σε καλούπια και τους μαθητές σε κατηγορίες βάση του Α ή του Γ, του 20 ή του 13, σε μαθητές από Ελλάδα ή Αλβανία, σε μαθητές της πόλης ή του χωριού, σε μαθητές πλούσιους ή φτωχούς, γιατί όλοι τους είναι το ίδιο άνθρωποι, το ίδιο μαθητές με δυνατότητες.
Φυσικά, οι κατηγοριοποιήσεις υπάρχουν έξω στην κοινωνία, αλλά φυσικά υπάρχουν κι αυτοί που πηγαίνουν αντίθετα σ’ αυτές. Η ποιότητα κι οι δυνατότητες ενός δασκάλου δεν φαίνονται στον καλό μαθητή και την ευκολία με την οποία θα βάλει την αριστεία στο χαρτί για να αισθανθεί κι ο ίδιος σημαντικός, αλλά αντίθετα στις προκλήσεις και τις ακυρώσεις που θα αντιμετωπίσει απ’ τον μαθητή που χρίζει βοηθείας κι ουσιαστικά περισσότερης δουλειάς.
Σ’ αυτή την περίπτωση δεν έχει να αντιμετωπίσει έναν «κακό» ή «δύσκολο» μαθητή. Σ’ αυτή την περίπτωση έχει να αντιμετωπίσει τον ίδιο του τον εαυτό κι αυτό είναι ακόμη πιο δύσκολο. Εδώ φαίνεται κατά πόσο έχει δουλέψει ο ίδιος με τον εαυτό του και τα όριά του.
Έτσι, δάσκαλος, είναι αυτός που πίστεψε σε σένα ανεξάρτητα απ’ το επίπεδο σου, είναι αυτός που σου είπε την αλήθεια με ευγένεια κι όχι με κομπασμό, είναι αυτός που σε επιβράβευσε με την επιτυχία σου, είναι αυτός του οποίου το βλέμμα σε κοίταξε με αποδοχή κι αγάπη όταν έκανες λάθος, είναι αυτός που το χαμόγελό του έκρυβε ελπίδα, είναι αυτός που θυμάσαι μέχρι και σήμερα σαν να ήταν χθες.
Έχω παρατηρήσει τόσο τον εαυτό μου όσο και τους άλλους σε σχετικές συζητήσεις, όταν θυμούνται τον άνθρωπο αυτό και αρχίζουν σιγά-σιγά να ανοίγουν το συρτάρι των οπτικοακουστικών τους αναμνήσεών, να αλλάζει η όψη του προσώπου τους, να χαμογελούν κρυφά κι ανεπαίσθητα στο τότε κι έτσι απλά εικόνες κι ήχοι διαποτίζουν το μυαλό και την καρδιά τους.
Ο άνθρωπος αυτός, έχει την ισχύ και την τιμή να παραμένει στη μνήμη σου γιατί τίμησε το έργο που βάλθηκε να υπηρετήσει. Γιατί δάσκαλος δεν είναι αυτός που έχει την γνώση της γνώσης, αλλά και τη γνώση του συναισθήματος.
Συντάκτης: Τζούλια ΡακογιάννηΕπιμέλεια κειμένου: Πωλίνα Πανέρη
