Με λένε Μαργαρίτα και, στα 72 μου, πίστευα πως είχα ήδη μάθει όλα τα μαθήματα που θα μπορούσε να μου δώσει η ζωή. Όμως, πριν λίγους μήνες, η εγγονή μου μού θύμισε κάτι σημαντικό: η αγάπη χωρίς σεβασμό δεν είναι αγάπη.
Πούλησα το σπίτι μου για να κάνει η εγγονή μου τον γάμο των ονείρων της
Για το μεγαλύτερο μέρος της ζωής μου, όλα όσα έκανα γύριζαν γύρω από την οικογένειά μου. Όταν ήμουν 26, ο άντρας μου, ο Θωμάς, σκοτώθηκε σε ένα εργατικό ατύχημα στις αποβάθρες. Η κόρη μας, η Ελένη, ήταν τότε μόλις νήπιο. Δεν είχα άλλη επιλογή παρά να τη μεγαλώσω μόνη μου. Βρήκα δουλειά ως βιβλιοθηκάριος σε ένα σχολείο σε μια ήσυχη πόλη. Ο μισθός ήταν μικρός αλλά η δουλειά σταθερή. Με τον καιρό, έμαθα την τέχνη να κάνω κάθε δραχμή να φτάνει για πολλά. Υπήρχαν νύχτες που έφτιαχνα φαγητό με φασόλια σε τέσσερις διαφορετικές εκδοχές και πρωινά που περίμενα σε ουρές για γάλα σε προσφορά πριν πάω στη δουλειά, μόνο και μόνο για να μη νιώσει ποτέ η Ελένη την έλλειψη.
Όταν η Ελένη μεγάλωσε και έκανε τη δική της κόρη, τη Σοφία, η καρδιά μου άνοιξε ξανά. Η Ελένη δούλευε σε δύο δουλειές για να τα βγάλει πέρα, κι έτσι εγώ ήμουν πάντα εκεί. Έραβα κοστούμια για τις σχολικές παραστάσεις, έφτιαχνα περίτεχνα τούρτες γενεθλίων σε σχήμα κάστρου ή πειρατικού καραβιού, και είχα πάντα καραμελίτσες και κέρματα στην τσάντα μου για τα μικρά χεράκια της Σοφίας.
Η τραγωδία ξαναχτύπησε όταν η Ελένη πέθανε ξαφνικά από ανεύρυσμα εγκεφάλου, μόλις στα 41 της. Εκείνη η μέρα παραμένει η πιο σκοτεινή της ζωής μου. Η Σοφία ήταν 15, μπερδεμένη και θυμωμένη με τον κόσμο.
Ήμουν κι εγώ ράκος, αλλά δεν μπορούσα να λυγίσω – όχι όταν η εγγονή μου με χρειαζόταν περισσότερο από ποτέ. Έτσι έγινα η νόμιμη κηδεμόνας της, το στήριγμά της μέσα στην καταιγίδα. Μαζί χτίσαμε μια ζωή που δεν ήταν τέλεια, αλλά ήταν γεμάτη αγάπη.
Η Σοφία είχε όνειρα μεγαλύτερα από την μικρή μας πόλη. Λάτρευε τη διοργάνωση εκδηλώσεων και περνούσε ώρες σχεδιάζοντας φορέματα και φτιάχνοντας λευκώματα με αποκόμματα περιοδικών. Την ενθάρρυνα πάντα, υπενθυμίζοντάς της πως είχε τη δημιουργικότητα και την αποφασιστικότητα να τα κάνει πραγματικότητα. Όταν πήγε στο πανεπιστήμιο και αργότερα αρραβωνιάστηκε με έναν νέο, τον Μάρκο, ήμουν περήφανη – ακόμα κι αν ανησυχούσα πως παρασυρόταν σε έναν κόσμο που νοιαζόταν υπερβολικά για την εμφάνιση.
Ένα απόγευμα ήρθε να με δει, κουρασμένη και απογοητευμένη. Μου εξομολογήθηκε πως ο γάμος που ονειρευόταν –αυτός που σχεδίαζε στο μυαλό της από παιδί– ήταν μακρινό όνειρο. Ο χώρος, το catering, το νυφικό σχεδιαστή, οι φωτογράφοι – όλα ήταν πολύ ακριβά. Είδα τους ώμους της να τρέμουν καθώς παραδεχόταν ότι ήθελε απλώς μια τέλεια μέρα.
Εκείνο το βράδυ, στο μικρό μου σπίτι όπου ζούσα τέσσερις δεκαετίες, θυμήθηκα τα γέλια που γέμιζαν κάποτε τα δωμάτια, τα παιδικά βήματα της Ελένης, τα γενέθλια της Σοφίας γύρω από το τραπέζι της κουζίνας. Και πήρα μια απόφαση.
Μέσα σε λίγες εβδομάδες, πούλησα το σπίτι. Ήταν σαν να ξερίζωνα κομμάτι της ψυχής μου, αλλά είπα στον εαυτό μου ότι οι τοίχοι και τα πατώματα δεν έχουν αξία μπροστά στην οικογένεια. Με τα χρήματα κάλυψα τον χώρο σε ένα αμπελώνα, το νυφικό Vera Wang, το κουαρτέτο εγχόρδων και ακόμα και τις υπερβολές που είχε ψιθυρίσει κάποτε. Όταν της το ανακοίνωσα, με αγκάλιασε με δάκρυα στα μάτια και με αποκάλεσε την καλύτερη γιαγιά του κόσμου.
Μα όσο περνούσαν οι μήνες, κάτι δεν πήγαινε καλά. Δεν πήρα πρόσκληση. Δεν με κάλεσαν σε καμία πρόβα νυφικού. Τελικά, λίγες εβδομάδες πριν τον γάμο, ρώτησα τη Σοφία ευθέως για την πρόσκλησή μου. Η απάντησή της με πάγωσε.
«Γιαγιά», είπε απαλά αλλά με μια αμηχανία στη φωνή, «δεν είσαι στη λίστα καλεσμένων. Ο Μάρκος κι εγώ αποφασίσαμε όχι παιδιά κάτω των 16 και… όχι άτομα άνω των 65. Θέλουμε ένα συγκεκριμένο ύφος. Νεανικό, διασκεδαστικό, με ενέργεια.»
Τα λόγια της με τσάκισαν. Στάθηκα ακίνητη, ακούγοντας μόνο την ηχώ: γριά, βαρετή, ανεπιθύμητη. Ψιθύρισα: «Δηλαδή ήμουν αρκετά καλή για να τα πληρώσω όλα, αλλά όχι αρκετά καλή για να είμαι εκεί;» Σήκωσε τους ώμους, λέγοντας πως δεν ήταν κάτι προσωπικό.
Εκείνο το βράδυ, κοίταξα τα εμβάσματα πάνω στο γραφείο μου. Ευτυχώς, είχα επιμείνει να πληρώνω απευθείας τους προμηθευτές στο όνομά μου. Ένα ένα, τα ακύρωσα.
Δύο εβδομάδες αργότερα, η Σοφία τηλεφώνησε πανικόβλητη. Ο χώρος ακυρώθηκε, το νυφικό δεν της το έδιναν, οι μουσικοί αποχώρησαν. Η τέλεια μέρα της κατέρρεε. Άκουσα σιωπηλά και μετά της είπα ήρεμα: «Ίσως να ζητήσεις από κάποια από τις νεαρές φίλες σου να το φτιάξει». Και το έκλεισα.
Για πρώτη φορά μετά από χρόνια, ένιωσα γαλήνη. Εκείνο το βράδυ έφτιαξα κουλουράκια με μύρτιλα, σιγοτραγουδώντας. Δεν ήμουν πια θυμωμένη. Απλώς είχα τελειώσει με το να με θεωρούν δεδομένη.
Δύο μέρες μετά, χτύπησε η πόρτα. Η Σοφία στεκόταν εκεί, με τη μάσκαρα να τρέχει από τα μάτια της, κλαίγοντας. «Έχασα το νόημα», παραδέχτηκε και κατέρρευσε στην αγκαλιά μου. «Άφησα τα social media και τους influencers να μου πουν ποια πρέπει να είμαι. Ξέχασα τη γυναίκα που με μεγάλωσε. Συγχώρεσέ με. Σε παρακαλώ, συνόδευσε με στον γάμο»
Ξαναχτίσαμε τον γάμο μαζί, αυτή τη φορά με ουσία κι όχι με επίδειξη. Έγινε όχι σε αμπελώνα αλλά στον κοινοτικό κήπο πίσω από την παλιά βιβλιοθήκη όπου δούλευα. Η Σοφία φόρεσε ένα απλό φόρεμα από κατάστημα. Ένα τοπικό συγκρότημα έπαιζε καθώς οι γείτονες κρέμαγαν φώτα στα δέντρα. Δεν υπήρχε σοκολατένια βρύση ούτε επώνυμες ετικέτες – υπήρχε όμως χαρά, γέλιο και άνθρωποι κάθε ηλικίας που χόρευαν κάτω από τα αστέρια.
Καθώς περπατούσα με τη Σοφία στο διάδρομο, έσφιξε το χέρι μου και είπε δυνατά: «Αυτή είναι η γυναίκα που μου έδωσε τα πάντα – και με έσωσε περισσότερες από μία φορές.»
Και τότε κατάλαβα: η αληθινή αγάπη δεν έχει να κάνει με μεγάλες χειρονομίες ή τέλειες τοποθεσίες. Έχει να κάνει με το να είσαι παρών ξανά και ξανά, και να διδάσκεις στους ανθρώπους που αγαπάς ότι η οικογένεια δεν μετριέται με χρήματα, αλλά με σεβασμό και με δεύτερες ευκαιρίες.
