Άριστος γνώστης των μαθηματικών, με ιδιαίτερη προτίμηση στον αριθμό 3 φαίνεται πως ήταν ο Όμηρος. Τόσο στην Ιλιάδα, όσο και στην Οδύσσεια, χρησιμοποιεί με αξιοσημείωτο τρόπο στις αναφορές του χαρακτηριστικούς αριθμούς από το ένα ως το εννέα και τα πολλαπλάσιά τους, ενώ το ίδιο το μέτρο των στίχων διαπνέεται από αρμονία που θυμίζει τα πυθαγόρεια μαθηματικά μοντέλα.
Για τον ρόλο των μαθηματικών στα ομηρικά έπη μίλησε στο ΑΠΕ-ΜΠΕ η διδάκτωρ φιλοσοφίας Αναστασία Τσώνη, ομιλήτρια στην 8η Μαθηματική Εβδομάδα που διοργανώνει στη Θεσσαλονίκη η Ελληνική Μαθηματική Εταιρεία-Παράρτημα Κεντρικής Μακεδονίας.
«Το έπος [της Ιλιάδας] είναι γραμμένο σε δακτυλικό εξάμετρο, κάτι που σημαίνει ότι έχουμε μια μακρόχρονη συλλαβή και δύο βραχύχρονες. Η εναλλαγή αυτή θυμίζει τα πυθαγόρεια μαθηματικά και πετυχαίνει αρμονία στον λόγο.
Η ποιητικότητα και η μαεστρία του Ομήρου υπάρχουν με αντίστοιχο τρόπο και στην εσωτερική σύνταξη των Απολόγων [της Οδύσσειας]» εξηγεί η δρ. Τσώνη, σύμφωνα με την οποία ό,τι και να κάνει, ο ‘Ομηρος σχηματίζει πάντα και με επιμονή μαθηματικό λόγο.
Για να δώσει μαθηματικές προεκτάσεις στους στίχους του, ο ‘Ομηρος χρησιμοποιεί, σύμφωνα με την κ. Τσώνη, τους λεξάριθμους, στους οποίους το γράμμα «άλφα» αντιστοιχεί στον αριθμό «ένα», το «Β» στο δύο και ούτω καθεξής (μετά το «κάππα» οι αριθμοί ανεβαίνουν ανά γράμμα σε δεκάδες και μετά το «ρο» σε εκατοντάδες).
Ενδεικτικά αναφέρει, ότι αν οι πρώτες τέσσερις λέξεις της Α’ Ραψωδίας της Οδύσσειας («άνδρα μοι έννεπε, μούσα») «αποκωδικοποιηθούν» με λεξάριθμους προκύπτει ο αριθμός 1182, που αν αθροιστεί ανά ψηφίο, προκύπτει και πάλι ο αριθμός τρία.
«Ολόκληρες αριθμητικές παραστάσεις καταλήγουν στον αριθμό τρία και τα πολλαπλάσιά του» υποστηρίζει η κ. Τσώνη και προσθέτει ότι στην Ιλιάδα, ολόκληρο το κείμενο οργανώνεται μαθηματικά σε τρία επίπεδα.
«Στο κείμενο αναφέρονται 29 ελληνικά βασίλεια στη νότια Βαλκανική, σε έξι γεωγραφικές ενότητες, σε 164 συγκεκριμένες θέσεις με 64 ηγεμόνες. Κάθε βασίλειο συμμετέχει στην εκστρατεία με συγκεκριμένο αριθμό πλοίων κι όλα μαζί αθροίζονται σε 1186. Καθένα από αυτά έχει 50 έως 120 στρατιώτες. Αν όλοι οι αριθμοί αθροιστούν, καταλήγουμε και πάλι στο τρία» εξηγεί η δρ Τσώνη, η οποία διδάσκει στο Β’ Πειραματικό Γυμνάσιο Θεσσαλονίκης.
Αριθμητική επιμονή
Ο Όμηρος αποδεικνύεται επίμονος – και με μεγάλη προσοχή στη λεπτομέρεια – και σε ό,τι αφορά τον αριθμό των δώρων του Αγαμέμνονα προς τον Αχιλλέα, του Πρίαμου προς τον Αχιλλέα, ακόμη και των λάφυρων μετά από συγκεκριμένες μάχες.
Ολόκληρη η Ιλιάδα περιγράφει μια περίοδο 51 ημερών (5+1=6, οπότε καταλήγουμε και πάλι σε πολλαπλάσιο του αριθμού τρία), ενώ εννέα μέρες διαρκεί ο λοιμός και 12 η απραξία του Έκτορα. Επιπλέον, «τρεις φορές τίναξε ο Θεός Απόλλωνας τη φωτεινή του ασπίδα στην Ε’ Ραψωδία, τρεις φορές σκάλωσε ο Πάτροκλος στο τείχος κτλ» σημειώνει.
Σχετικά με τα επεισόδια της Οδύσσειας και την εσωτερική σύνταξη των Απολόγων, αυτά σχηματίζουν και πάλι τριάδες και μάλιστα με πολύ συγκεκριμένη σειρά: Κίκονες, Λωτοφάγοι και Κύκλωπες, Αίολος, Λαιστρυγόνες και Κίρκη και Σειρήνες, Σκύλλα-Χάρυβδη, Θρινάκια.
«Πάντοτε το πρώτο είναι συνοπτικό και τα άλλα δύο διεξοδικά. Είναι συμμετρικά δεμένα μεταξύ τους με «κρίκους» και ο τρίτος κόμβος της αφήγησης είναι αυτός που αλλάζει αποφασιστικά την τύχη του Οδυσσέα και των εταίρων του» σημειώνει η κ. Τσώνη. «Θέλουν οι μαθηματικοί, οι φιλόλογοι, οι καλλιτέχνες να βρουν τον εαυτό τους;
Θα τον βρουν στα ομηρικά έπη» υπογραμμίζει η δρ Τσώνη κι αναφέρει εν κατακλείδι έναν στίχο του Κωστή Παλαμά από το ποίημά του «Pαψωδία»: «ω μεγαλόχαρο βιβλίο, σε καρτερούσα μάθημα κι εσύ ήρθες θάμα».
Πηγή: tovima.gr
