Η σχέση του με τον άνθρωπο είναι σχεδόν ιδανική… Ο χαρακτήρας είναι το αποτέλεσμα της «επικοινωνίας» του με τον άνθρωπο… «Μιλάει» με τα μάτια και «επιθυμία» του να μην κουράζει όσους το κουράζουν.
Ο λόγος για το Γιοργαλίδικο άλογο. Πρόκειται για έναν πραγματικό εργάτη, σύντροφο και φίλο όλων όσων προστατεύουν και συντηρούν τη συγκεκριμένη ράτσα αλόγων. Το άλογο της Κρήτης, που θεωρείται μάλιστα ίσως η πλέον αρχαία ευρωπαϊκή φυλή αλόγου χρονολογείται από την Προμινωϊκή Εποχή.
Γνωστό ως Άλογο της Μεσσαράς, το Γεωργαλίδικο ή Γιοργαλίδικο ή Κρητικό Άλογο είναι καθαρή ράτσα που ζει μόνο στη μεγαλόνησο εδώ και χιλιάδες χρόνια.
Δε θυμίζει σε τίποτα την εντυπωσιακή παρουσία ενός αραβικού αλόγου όμως θεωρείται ως το πιο δυνατό, ευαίσθητο, καλού χαρακτήρα και πανέξυπνο άλογο που όμως δεν δέχεται – όπως αναφέρουν ιδιοκτήτες αυτής της ράτσας – και πολλά – πολλά. Είναι σχετικά μικρόσωμο, από 1,40 έως 160 ύψος, αρκετά μυώδες, με λεπτό κεφάλι και πόδια.
Ίππος κατοικίδιος, σε χρώματα κυρίως σκούρο καφέ και γκρίζο, αποτελεί μια αυτόχθονη ράτσα κατοικίδιου αλόγου της Κρήτης, που δεν υπάρχει αλλού στον κόσμο. Η φυλή αυτή υπάρχει στο νησί από την προ και Μινωϊκή Εποχή, καθώς έχει βρεθεί σκελετός αλόγου της ίδιας ράτσας σε ανασκαφές και θεωρείται η αρχαιότερη στην Ευρώπη.
Όσοι ασχολούνται με την εκτροφή του Γιοργαλίδικου Αλόγου έχουν ακούσει θεωρίες που λένε πως το άλογο αυτό ήρθε από την Αίγυπτο στην Κρήτη ή άλλες που το θέλουν να κατάγεται από τη ράτσα Tarpen της Ρωσίας.
Στα χρόνια των κατακτητών που πέρασαν από το νησί, ορισμένοι προσπάθησαν να το ζευγαρώσουν με αράβικα άλογα για να προσδώσουν κυρίως στην εμφάνιση του.
Από ειδικούς του χώρου των αλόγων μαθαίνουμε τα εξής: «H φυλή της Kρήτης έχει ύψος 1,35 – 1,45 μέτρα. H κεφαλή είναι λεπτή και εκφραστική, η μετωπορρινική γραμμή ευθεία, ο λαιμός αδύνατος, το σώμα στενό, η γραμμή της ράχης ευθεία, τα καπούλια αποστρογγυλευμένα, οι μηροί εσφιγμένοι, η κοιλία λαγωνικού (μικρή περιφέρεια).H χαίτη είναι άφθονη και η ουρά πολύ μακριά, αλλά κόβεται σε μικρή ηλικία. Tα άκρα είναι λεπτά και, σε σχέση με το σώμα, μακριά. Oι κυριότεροι χρωματισμοί είναι ο μέλας, ο καστανός, ο ορφνός, ο φαιός και ο ερυθρόφαιος (κόκκινες τρίχες ανάμεσα στις ψαρές).
Oι οπλές είναι σκληρές μαύρου χρώματος. Ιδιαίτερα χαρακτηριστικά (άσπρα σημάδια στο μέτωπο και στα πόδια) δεν εμφανίζονται, σπάνια εμφανίζεται ανθυλλίς (μικρό λευκό σημάδι στο μέτωπο). Είναι πιθανόν η φυλή να έχει υποστεί βελτίωση, κατά την περίοδο της τουρκοκρατίας με άλογα ανατολικού αίματος».
Το σίγουρο είναι πως στην Μινωική Περίοδο, το Γιοργαλίδικο Άλογο λατρεύτηκε για το χαρακτήρα του την εργατικότητα και την αποδοτικότητα του. Υπάρχουν δε παραστάσεις του σε γλυπτά και νομίσματα της περιόδου εκείνης.
Ως τόπος της ακμής του, σε επίπεδο παρουσίας και εκτροφής, αφορά στην πεδιάδα της Μεσσαράς στο Ηράκλειο, σε έναν τόπο όπου νοτίως η πεδιάδα προστατεύεται από τα εντυπωσιακά και αρχέγονα Αστερούσια Όρη και δυτικά από την εντυπωσιακή ακτογραμμή, η οποία δημιουργούσε ένα τείχος προστασίας, όριο της φύσης για να «εγκλωβίζει» την πανίδα της περιοχής. Για τον λόγο αυτό στην Κρήτη το Γιοργαλίδικο άλογο το ονομάζουν και ως άλογο της Μεσαράς.
Πιο είναι το στοιχείο, το χαρακτηριστικό που διαφοροποιεί το Άλογο της Κρήτης από τα άλλα;
Ο καλπασμός… Η μοναδική τεχνική καλπασμού, ο οποίος ορίζεται και ως τριποδισμός, που τα κάνει να έχουν σταθερότητα, ταχύτητα και εντυπωσιακή παρουσία κατά την κίνηση τους.
Καλπασμός που εξελίχθηκε μέσα στους αιώνες για να βοηθήσει το άλογο να ανεβαίνει στα πλαϊνά των Κρητικών βουνών, να προχωράει με ταχύτητα σε δύσβατους δρόμους προσφέροντας παράλληλα ασφάλεια στον αναβάτη του με ή χωρίς τη σέλα.
Την εποχή της τουρκοκρατίας οι Τούρκοι ονόμαζαν το περπάτημα του ως Rah-Van που σημαίνει Αραβάνι… αυτός δηλαδή που βαδίζει πλαγίως. Το Γιοργαλίδικο Άλογο όταν περπατάει σηκώνει τα δύο δεξιά και κατόπιν τα δύο αριστερά πόδια του.Η συγκεκριμένη τακτική βαδίσματος και καλπασμού είναι πολύ ασφαλής όχι μόνο για το άλογο αλλά και για τον αναβάτη, διότι δε δέχεται πολλούς κραδασμούς στο σώμα του. Λέγεται πως η μεγάλη αντοχή του Γιοργαλίδικου Αλόγου οφείλεται στον τρόπο που βαδίζει και καλπάζει.
Ήταν δε τόσο γνωστή η αντοχή του, που κατά τη διάρκεια του πολέμου εκεί στα βουνά της Αλβανίας το είχαν μεταφέρει για να προσφέρει τις «υπηρεσίες» του στους αγωνιστές του ΟΧΙ του 1940.
Σήμερα πια το Γιοργαλίδικο Άλογο δεν χρησιμοποιείται για εργασίες, παρά σε ελάχιστες περιπτώσεις. Κυρίως είναι άλογο συντροφιάς, επιδείξεων που όμως ο βασικός στόχος, το κυρίαρχο στοιχείο για την κτήση του από τους Κρητικούς, είναι η διατήρηση της ράτσας. Πριν χρόνια ο πληθυσμός των αλόγων είχε μειωθεί σημαντικά… Σήμερα όμως πρέπει να ξεπερνούν τα 1.300 άλογα.
Κάθε χρόνο, κυρίως την πρώτη Κυριακή μετά τον Δεκαπενταύγουστο, σε διάφορες γωνιές του νησιού οργανώνονται επιδείξεις για τη συγκεκριμένη ράτσα, οι οποίες συγκεντρώνουν πλήθος κόσμου ντόπιους, Έλληνες και ξένους.
