H κωμόπολη-οικισμός Castrignano dei Greci, βρίσκεται νότια από την πόλη Λέτσε, είναι μία μικρή πόλη της οποίας οι κάτοικοι μιλούν μια ελληνική διάλεκτο. Χτίστηκε από Κρήτες της μινωικής εποχής.
Από τον 8ο αιώνα π.Χ., η Σικελία και η Κάτω Ιταλία αποτέλεσαν το πεδίο μιας εκπληκτικής αποικιακής δραστηριότητας του αρχαίου Ελληνισμού, του οποίου τα σημάδια και οι μαρτυρίες παραμένουν ακόμα ζωντανά.
Οι περίφημοι Γκρεκάνοι κατοικούν στις εννιά κωμοπόλεις και οικισμούς – ζωντανά ιστορικά μνημεία που απλώνονται νοτίως της πόλης Λέτσε, σε μια περιοχή γνωστή ως Grecia Salentina (Γκρετσία Σαλεντίνα).
Είναι τα Calimera, Castrignano dei Greci, Corigliano d’Otranto, Martano, Martignano, Soleto, Sternatia, Zollino και Melpignano.
Αυτό που τους κάνει να ξεχωρίζουν από τους υπόλοιπους συμπατριώτες τους είναι τα ήθη, τα έθιμα, τα μουσικά ακούσματα και κυρίως η γλώσσα τους -η γρεκάνικη διάλεκτος- με τους αρχαϊσμούς, την πλούσια συντακτική πλοκή και τις όμορφες εκφράσεις της.
Είναι μια μοναδική στον κόσμο διάλεκτος που αναδίδει έντονα άρωμα και πολιτισμό αρχαίο ελληνικό.
Πολλοί διακεκριμένοι Ιταλοί και Έλληνες επιστήμονες ασχολήθηκαν μ’ αυτό το ιδιαίτερο γλωσσικό θέμα καταλήγοντας ωστόσο σε διάφορες απόψεις.
Κάποιοι ισχυρίζονται ότι οι σημερινοί κάτοικοι των ελληνόφωνων χωριών της Απουλίας είναι κατευθείαν απόγονοι των αρχαίων Ελλήνων, κάποιοι άλλοι ότι κατάγονται από τους Βυζαντινούς και συνεπώς η ελληνόφωνη διάλεκτος μεταφέρθηκε στην Απουλία μέσα από τις μεταναστευτικές κινήσεις ελληνικών πληθυσμών (κυρίως της Πελοποννήσου) που έλαβαν χώρα από τον 6ο έως τον 12ο αιώνα μ.Χ.
Castrignano dei Greci: Από την Κάντια στο Βυζάντιο
Το Καστράκι των Ελλήνων. Αυτό σημαίνει η επίσημη ονομασία του Castrignano dei Greci, μόλις 4 χλμ. μακριά από το Μartano. Η αναστυλωμένη κρύπτη του Αγίου Ονούφριου στο κέντρο της πόλης, που φέρει ίχνη από αγιογραφίες και διαθέτει μια ελληνική επιγραφή με τη χρονολογική ένδειξη 1237, είναι το σημαντικότερο αξιοθέατο.
Σύμφωνα με την τοπική παράδοση ο οικισμός κτίστηκε από Κρήτες της μινωικής εποχής: το όνομα Καντιώτης (Κάντια / Κρήτη) είναι αρκετά συνηθισμένο μεταξύ των 4.000 κατοίκων του, στοιχείο που φανερώνει έμμεσα την καταγωγή τους.
Εξέχουσα προσωπικότητα του Castrignano dei Greci υπήρξε ο Ιταλός φιλόλογος Angelo Cotardo. Με όραμα και σθένος, πρωτοστάτησε σε μια εκστρατεία υπέρ της διάσωσης της ελληνικής διαλέκτου, την οποία δίδασκε ο ίδιος στα σχολεία της κωμόπολης.
Χάρη στις επίμονες προσπάθειές του, κατάφερε τελικά να πάρει ειδική άδεια από την ιταλική κυβέρνηση προκειμένου να διδάσκει τη γρεκάνικη διάλεκτο και στα άλλα χωριά της περιοχής.
Αυτό είχε ως αποτέλεσμα η ελληνική γλώσσα να παραμείνει ζωντανή στα όρια της Grecia Salentina, ενώ από το 1977 ξεκίνησε να λειτουργεί εδώ το Κέντρο Κοινωνικών Σπουδών, όπου φοιτούν όσοι επιθυμούν να διδαχτούν τη γλώσσα και να γνωρίσουν τον ελληνικό πολιτισμό.
