Η υγεία των νεφρών είναι ζωτικής σημασίας για τη σωστή λειτουργία του ανθρώπινου οργανισμού.
Τα νεφρά φιλτράρουν το αίμα, απομακρύνουν τις τοξίνες, ρυθμίζουν την ισορροπία υγρών και ηλεκτρολυτών, καθώς και την αρτηριακή πίεση. Παρ’ όλα αυτά, πολλοί άνθρωποι καταναλώνουν συστηματικά φάρμακα που επιβαρύνουν τα νεφρά — συχνά χωρίς να το γνωρίζουν.
Η μακροχρόνια ή υπερβολική χρήση ορισμένων χαπιών, ακόμα κι αν είναι ευρέως διαδεδομένα ή συνταγογραφούνται συχνά, μπορεί να προκαλέσει από ήπιες διαταραχές μέχρι σοβαρές βλάβες στα νεφρά. Ορισμένες από αυτές τις παρενέργειες μπορεί να είναι μη αναστρέψιμες, οδηγώντας σε χρόνια νεφρική ανεπάρκεια ή ακόμα και ανάγκη για αιμοκάθαρση.
Ακολουθούν τα 8 φάρμακα που, σύμφωνα με μελέτες και κλινικές παρατηρήσεις, είναι επικίνδυνα όταν καταναλώνονται χωρίς σωστή παρακολούθηση:
Lithium: Commonly used to treat bipolar disorders
Το λίθιο είναι ένα ψυχοφάρμακο που χρησιμοποιείται κυρίως για την αντιμετώπιση της διπολικής διαταραχής. Παρά τη θεραπευτική του αξία, η παρατεταμένη χρήση του μπορεί να οδηγήσει σε χρόνια νεφρική νόσο ή ακόμα και νεφρική ανεπάρκεια. Συχνά απαιτείται τακτικός έλεγχος των επιπέδων του φαρμάκου στο αίμα, καθώς και παρακολούθηση της νεφρικής λειτουργίας μέσω εξετάσεων.
Anticonvulsants: Such as phenytoin and trimethadione
Τα αντιεπιληπτικά αυτά φάρμακα είναι απαραίτητα για την πρόληψη των κρίσεων σε ασθενείς με επιληψία. Ωστόσο, μπορεί να επηρεάσουν αρνητικά τη νεφρική λειτουργία, ειδικά αν χορηγούνται για μεγάλα χρονικά διαστήματα. Η χρήση τους έχει συνδεθεί με οξεία σωληναριακή νέκρωση και σπειραματονεφρίτιδα, δύο σοβαρές καταστάσεις που επηρεάζουν τη φιλτραριστική ικανότητα των νεφρών.
Chemotherapy medications: Especially interferons, pamidronate, cisplatin, carboplatin, cyclosporine, tacrolimus, quinine, mitomycin C, and bevacizumab, which can cause serious kidney damage.
Τα χημειοθεραπευτικά φάρμακα είναι γνωστά για την τοξικότητά τους όχι μόνο προς τα καρκινικά κύτταρα, αλλά και προς υγιείς ιστούς, όπως οι νεφροί. Η σισπλατίνη, για παράδειγμα, προκαλεί βλάβη στα σωληνάρια των νεφρών, ενώ η κυκλοσπορίνη και η τακρόλιμους συνδέονται με αγγειακές βλάβες. Αυτά τα φάρμακα απαιτούν αυστηρή παρακολούθηση από ογκολόγο και νεφρολόγο, καθώς και διαρκή ενυδάτωση του ασθενούς.
Propylthiouracil, pills for treating thyroid problems.
Αυτό το αντιθυρεοειδικό φάρμακο μπορεί, σε σπάνιες αλλά σοβαρές περιπτώσεις, να προκαλέσει αγγειίτιδα — μια φλεγμονώδη αντίδραση των αιμοφόρων αγγείων που περιλαμβάνει και τα νεφρά. Η τακτική χρήση του χωρίς ιατρική καθοδήγηση ενέχει κινδύνους, κυρίως όταν εμφανίζονται συμπτώματα όπως πρήξιμο στα πόδια ή αλλαγές στο χρώμα των ούρων.
Pills used for heartburn relief: omeprazole, lansoprazole, pantoprazole, rabeprazole, and esomeprazole.
Αν και οι αναστολείς της αντλίας πρωτονίων είναι πολύ δημοφιλείς για την καταπολέμηση της καούρας και της γαστροοισοφαγικής παλινδρόμησης, πρόσφατες μελέτες δείχνουν ότι η χρόνια χρήση τους μπορεί να προκαλέσει οξεία διάμεση νεφρίτιδα. Πρόκειται για μια φλεγμονή στους ιστούς των νεφρών, η οποία μπορεί να εξελιχθεί σε χρόνια βλάβη αν δεν αντιμετωπιστεί έγκαιρα.
Antivirals such as acyclovir, which works to treat herpes, and indinavir and tefonovir, which are used to treat HIV.
Αντιιικά όπως το acyclovir μπορεί να σχηματίσουν κρυστάλλους στα σωληνάρια των νεφρών, ιδίως όταν ο ασθενής δεν καταναλώνει αρκετά υγρά. Τα φάρμακα αυτά συχνά χρειάζονται ρύθμιση της δόσης ανάλογα με τη νεφρική λειτουργία. Ειδικά σε άτομα με προϋπάρχουσα νεφρική ανεπάρκεια, η χρήση τους πρέπει να γίνεται με αυστηρή παρακολούθηση.
Captopril, used for high blood pressure.
Η καπτοπρίλη είναι ένας αναστολέας του ενζύμου μετατροπής της αγγειοτενσίνης (ACE), και χρησιμοποιείται για την υπέρταση. Αν και συμβάλλει στη μείωση της αρτηριακής πίεσης, μπορεί να μειώσει υπερβολικά τη νεφρική αιμάτωση και να αυξήσει τα επίπεδα καλίου, γεγονός που επηρεάζει τη λειτουργία των νεφρών και της καρδιάς.
Bone and joint medications: Infliximab, which treats arthritis, and chloroquine and hydroxychloroquine, which treat malaria and systemic lupus erythematosus.
Αυτά τα φάρμακα ανήκουν στην κατηγορία των ανοσοκατασταλτικών και των ανθελονοσιακών. Χρησιμοποιούνται κυρίως σε αυτοάνοσα νοσήματα, όπως ο συστηματικός ερυθηματώδης λύκος. Η χρόνια χρήση τους έχει συσχετιστεί με νεφρικές επιπλοκές όπως η σπειραματονεφρίτιδα ή η διάμεση νεφρίτιδα. Σε ασθενείς με ήδη υπάρχουσες νεφρικές δυσλειτουργίες, η χρήση τους απαιτεί ιδιαίτερη προσοχή.
Αντιμετωπίζοντας την πρόληψη ως προτεραιότητα, είναι κρίσιμο να μην παίρνουμε φάρμακα χωρίς ιατρική οδηγία και να μην παρατείνουμε τη χρήση τους πέρα από τις οδηγίες του γιατρού. Τακικές αιματολογικές και ουρολογικές εξετάσεις βοηθούν στον έγκαιρο εντοπισμό βλαβών στα νεφρά. Επίσης, η κατανάλωση άφθονου νερού, η σωστή διατροφή και η αποφυγή περιττών φαρμάκων μπορούν να βοηθήσουν καθοριστικά στη διατήρηση της υγείας των νεφρών.
Εκτός από τα παραπάνω φάρμακα, αξίζει να αναφερθεί ότι ακόμη και τα φαινομενικά «αθώα» παυσίπονα και αντιπυρετικά, όταν καταναλώνονται υπερβολικά, ενδέχεται να επηρεάσουν τη λειτουργία των νεφρών. Οι μη στεροειδείς αντιφλεγμονώδεις ουσίες (ΜΣΑΦ), όπως η ιβουπροφαίνη και η ναπροξένη, μπορούν να μειώσουν τη ροή αίματος προς τα νεφρά, προκαλώντας λειτουργικές δυσλειτουργίες, ιδιαίτερα σε άτομα με προϋπάρχοντα καρδιολογικά ή νεφρικά προβλήματα.
Στην πραγματικότητα, πολλές περιπτώσεις οξείας νεφρικής ανεπάρκειας σε ηλικιωμένους σχετίζονται με την ταυτόχρονη χρήση διουρητικών, ΜΣΑΦ και αναστολέων του μετατρεπτικού ενζύμου (όπως η καπτοπρίλη). Αυτή η τριάδα φαρμάκων είναι γνωστή στους γιατρούς ως “triple whammy” λόγω του υψηλού κινδύνου που φέρει για τους νεφρούς.
Ακόμη, το κοινό συχνά παραβλέπει το γεγονός ότι πολλά συμπληρώματα διατροφής και φυτικά σκευάσματα έχουν επίσης νεφροτοξική δράση. Ορισμένα προϊόντα αδυνατίσματος ή αποτοξίνωσης, αν και διαφημίζονται ως «φυσικά», περιέχουν ουσίες όπως αριστολοχικό οξύ, το οποίο έχει συσχετιστεί με σοβαρή βλάβη στα νεφρά και εμφάνιση ουροθηλιακών καρκίνων.
Η πρόληψη είναι, λοιπόν, το κλειδί. Πριν πάρετε οποιοδήποτε φάρμακο, ακόμα κι αν είναι μη συνταγογραφούμενο, είναι σημαντικό να συμβουλευτείτε έναν επαγγελματία υγείας. Εάν λαμβάνετε μακροχρόνια φαρμακευτική αγωγή για οποιαδήποτε πάθηση, όπως υπέρταση, διαβήτη, κατάθλιψη ή αυτοάνοσα νοσήματα, πρέπει να ελέγχετε περιοδικά τη νεφρική σας λειτουργία μέσω εξετάσεων όπως η κρεατινίνη αίματος, ο ρυθμός σπειραματικής διήθησης (eGFR) και η ανάλυση ούρων.
Επιπλέον, είναι καλό να διατηρείτε έναν υγιεινό τρόπο ζωής: πίνετε αρκετό νερό, μειώστε την κατανάλωση αλατιού, αποφύγετε την υπερβολική κατανάλωση επεξεργασμένων τροφών και αλκοόλ, και ασκείστε τακτικά. Όλες αυτές οι συνήθειες συμβάλλουν όχι μόνο στη γενική υγεία αλλά και στη διατήρηση της σωστής λειτουργίας των νεφρών σας.
Η γνώση και η ενημέρωση μπορούν να σώσουν ζωές — και νεφρά.
