Σε φάση υλοποίησης εισέρχεται το σχέδιο του ΕΦΚΑ για την ταχεία διεκπεραίωση περίπου 40.000 εκκρεμών αιτήσεων για επικουρικές συντάξεις, με στόχο η λίστα αναμονής να υποχωρήσει κάτω από τις 10.000 έως το φθινόπωρο του 2025.
Έως και 3 Χρόνια αναμονής για δύσκολες περιπτώσεις
Οι μεγαλύτερες καθυστερήσεις εντοπίζονται σε σύνθετες περιπτώσεις διαδοχικής ή παράλληλης ασφάλισης, όπου η απονομή της σύνταξης μπορεί να καθυστερεί έως και τρία χρόνια, εξαιτίας της πολυπλοκότητας των ασφαλιστικών στοιχείων που πρέπει να διασταυρωθούν.
Δράσεις σε δύο στάδια για την επίσπευση των αποφάσεων
Η επίσπευση των αποφάσεων που εκκρεμούν θα γίνει σε δυο στάδια: Το πρώτο αφορά την επεξεργασία των αιτήσεων που έχουν υποβληθεί σε μικρότερα επικουρικά ταμεία που εντάχθηκαν στο ΕΤΕΑΕΠ και το δεύτερο θα ακολουθήσει αμέσως μετά με το συνυπολογισμό των επιμέρους χρόνων ασφάλισης στο συνολικό χρόνο που απαιτείται να έχουν οι ασφαλισμένοι για να βγεί η επικουρική τους σύνταξη.
Σήμερα οι αιτήσεις ασφαλισμένων που έχουν περάσει από δυο και τρία επικουρικά ταμεία είναι οι πιο δύσκολες καθώς η αναζήτηση των ενσήμων σε κάθε ένα ταμείο παίρνει χρόνο και αν “μπλοκάρει” η διαδικασία σε ένα ταμείο, τότε η έκδοση της επικουρικής σύνταξης μπορεί να καθυστερήσει ακόμη και για χρόνια.
Με το μοίρασμα της επεξεργασίας των δύσκολων αιτήσεων, σε δυο στάδια με πρώτο το “μάζεμα” όλων των επιμέρους χρόνων ασφάλισης και στη συνέχεια με την επεξεργασία του συνολικού χρόνου, εκτιμάται ότι οι καθυστερήσεις θα μειωθούν σημαντικά.
Οι προϋποθέσεις για την απονομή επικουρικής σύνταξης απλοποιήθηκαν με το νόμο 5078/2023 και οι ασφαλισμένοι δικαιούνται επικουρική σύνταξη λόγω γήρατος εφόσον έχουν συμπληρώσει 4.500 ημέρες εργασίας ή 15 έτη εργασίας και έχουν δικαιωθεί σύνταξης για την ίδια αιτία από τον κύριο φορέα. Η επίσπευση αφορά όλες τις αιτήσεις για έκδοση επικουρικής σύνταξης που ήταν σε εκκρεμότητα ως το 2023, καθώς και τις αιτήσεις που εκδόθηκαν μετά τον νόμο 5078/2023, δηλαδή τις αιτήσεις που έχουν υποβληθεί από 20/12/2023 και μετά.
Σύμφωνα με το νόμο, στις περιπτώσεις που ο διανυθείς χρόνος επικουρικής ασφάλισης έχει πραγματοποιηθεί αποκλειστικά σε επικουρικά ταμεία που εντάχθηκαν στον ΕΦΚΑ, η επικουρική θα εκδίδεται από τον φορέα, κλάδο ή λογαριασμό στον οποίο έχει υποβληθεί η αίτηση, αρκεί ο ασφαλισμένος να έχει στο σύνολο 15 έτη επικουρικής ασφάλισης. Στην πράξη όταν υπάρχει διαδοχική ασφάλιση η επικουρική σύνταξη εκδίδεται από το τελευταίο ταμείο του ασφαλισμένου, αρκεί να συμπληρώνει 15ετία με τα υπόλοιπα ταμεία.
Αν υπάρχει ασφάλιση σε επαγγελματικό ταμείο, ο χρόνος αυτός συνυπολογίζεται για να συμπληρωθεί η απαιτούμενη 15ετία και η σύνταξη βγαίνει με διατάξεις διαδοχικής ασφάλισης.
Εξαιρούνται από την προϋπόθεση της 15ετίας και μπορούν να λαμβάνουν επικουρική σύνταξη με λιγότερα χρόνια ασφάλισης οι Δήμαρχοι, και Νομάρχες, οι ασφαλισμένοι στο ΤΑΔΚΥ (π.χ. θεμελίωση με Βαρέα & Ανθυγιεινά ένσημα), οι συνταξιούχοι λόγω βαριάς αναπηρίας και οι ασφαλισμένοι που έχουν θεμελιώσει συνταξιοδοτικό δικαίωμα και λαμβάνουν κύρια σύνταξη με χρόνο ασφάλισης λιγότερο από 15 έτη.
Τα ποσά
Η μέση επικουρική σύνταξη που καταβάλλει το ΕΤΕΑΕΠ ανέρχεται στα 190 ευρώ. Για τους νέους συνταξιούχους –που συγκαταλέγονται στις 40.000 εκκρεμείς αιτήσεις- τα ποσά που θα λάβουν κυμαίνονται από 128 ευρώ ως και 435 ευρώ ανάλογα με τις αποδοχές και τα έτη ασφάλισης.
Από το 2015 και μετά ο υπολογισμός των επικουρικών συντάξεων έγινε δυσμενέστερος για τους νέους συνταξιούχους καθώς εφαρμόζεται διπλός τρόπος υπολογισμού ως εξής: α) τα χρόνια ασφάλισης ως το 2014 υπολογίζονται με συντελεστή 0,45% ανά έτος επί τις συντάξιμες αποδοχές ως το 2014, και β) για τα έτη από το 2015 και μετά μετρούν οι εισφορές και η ηλικία συνταξιοδότησης. Όσο περισσότερες είναι οι εισφορές και όσο πιο αργά (προς τα 67) βγαίνει κάποιος τόσο μεγαλύτερη θα είναι και η επικουρική του.
Για παράδειγμα:
*Ασφαλισμένος που συνταξιοδοτείται σε ηλικία 62 ετών (μειωμένη σύνταξη), με 30 έτη ασφάλισης και συντάξιμες αποδοχές 2.120 ευρώ ως το 2014 και 2.250 ευρώ ως το 2025 θα πάρει επικουρική σύνταξη 212 ευρώ.
*Ασφαλισμένος που συνταξιοδοτείται σε ηλικία 62 ετών, με 40 έτη ασφάλισης και έχει συντάξιμες αποδοχές 2.560 ευρώ ως το 2014 και 2.690 ευρώ ως το 2025 θα πάρει επικουρική σύνταξη 435 ευρώ.
Χωρίς αύξηση
Οι αυξήσεις στις επικουρικές συντάξεις εξαρτώνται από τη ρήτρα μηδενικού ελλείμματος που προβλέπεται στο νόμο 4387/2016 και δεν άλλαξε έκτοτε. Στην πράξη η ρήτρα απαγορεύει τις αυξήσεις εφόσον υπάρχουν ελλείμματα στον τομέα επικουρικής ασφάλισης του ΕΦΚΑ, το ΕΤΕΑΕΠ.
Κάθε χρόνο συντάσσεται μια έκθεση από την Αναλογιστική Αρχή που “μετράει” τις αντοχές του ΕΤΕΑΕΠ σε μεσομακροπρόθεσμο ορίζοντα και αναλόγως εισηγείται στην ηγεσία του υπουργείου Εργασίας αν οι αυξήσεις μπορούν να πληρώνονται για τα επόμενα χρόνια ή όχι. Η έκθεση που συνέταξε η υπηρεσία αυτή για το 2025 δείχνει σύμφωνα με πληροφορίες ότι το ταμείο δεν πληροί τα κριτήρια βιωσιμότητας μακροπρόθεσμα και δεν μπορεί να δώσει αυξήσεις στις επικουρικές συντάξεις, παρότι για το 2024 ο κλάδος επικούρησης εμφάνισε πλεόνασμα κατά 35 εκατ. ευρώ όπως προβλέπεται και για το 2025.
