Ποιες είναι οι αιτίες, οι παράγοντες κινδύνου και οι τρόποι αντιμετώπισης της αιμορραγίας κάτω από τον επιπεφυκότα.
Αν έχετε παρουσιάσει ποτέ μία κατακόκκινη κηλίδα αίματος στο λευκό τμήμα του ματιού σας, γνωρίζετε πολύ καλά πόσο τρομακτική μοιάζει η αιμορραγία αυτή και τους ανησυχητικούς συνειρμούς που δημιουργεί με σοβαρά προβλήματα (π.χ. με ένα εγκεφαλικό επεισόδιο).
Η αιμορραγία αυτή δεν είναι επιφανειακή. Εκδηλώνεται κάτω από τον επιπεφυκότα – την διαυγή μεμβράνη που καλύπτει το λευκό τμήμα του ματιού αλλά και το εσωτερικό των βλεφάρων. Η επιστημονική ονομασία της είναι υποεπιπεφυκοτική αιμορραγία (ή υπόσφαγμα).
Πού οφείλεται, όμως, και πόσο σοβαρή είναι; Όπως εξηγεί ο χειρουργός-οφθαλμίατρος δρ Αναστάσιος-Ι. Κανελλόπουλος, καθηγητής Οφθαλμολογίας του Πανεπιστημίου της Νέας Υόρκης, οφείλεται στη ρήξη ενός μικρού αιμοφόρου αγγείου.
«Ο επιπεφυκώς περιέχει πολλά τριχοειδή (πολύ λεπτά, σαν τρίχες) αιμοφόρα αγγεία. Όταν ένα από αυτά σπάσει, αναπτύσσεται η υποεπιπεφυκοτική αιμορραγία», αναφέρει. «Κατ’ αυτήν το αίμα παγιδεύεται κάτω από τον επιπεφυκότα και δεν μπορεί ο ασθενής να το σκουπίσει για να το απομακρύνει. Επειδή όμως δεν επηρεάζει τον κερατοειδή χιτώνα ή το εσωτερικό του ματιού, δεν δημιουργεί πρόβλημα όρασης».
Αν και η κατάσταση μοιάζει πολύ ανησυχητική, συνήθως είναι καλοήθης και περνά χωρίς θεραπεία σε περίπου δύο εβδομάδες. Ωστόσο, μερικές φορές μπορεί να αποτελεί εκδήλωση σοβαρού υποκείμενου προβλήματος, ειδικά όταν είναι επίμονη ή επαναλαμβανόμενη. Γι’ αυτό τον λόγο, δεν πρέπει να την αμελούν οι ασθενείς αλλά να συμβουλεύονται τον οφθαλμίατρό τους.
Ο δρ Κανελλόπουλος απαντά στα πιο συνηθισμένα ερωτήματα για την υποεπιπεφυκοτική αιμορραγία, τις αιτίες και τους παράγοντες κινδύνου γι’ αυτήν:
Που οφείλεται συνήθως;
Μπορεί να είναι τραυματική ή αυτόματη. Μερικές δραστηριότητες και ιατρικές καταστάσεις αυξάνουν την πίεση του αίματος στις φλέβες, γεγονός που μπορεί να οδηγήσει σε ρήξη ενός τριχοειδούς αγγείου. Στις καταστάσεις αυτές συμπεριλαμβάνονται:
Ο δυνατός βήχας
Το φτάρνισμα
Ο έμετος
Η ανύψωση ενός αντικειμένου με μεγάλο βάρος
Το σκύψιμο
Το δυνατό τρίψιμο του ματιού
Η λήψη ορισμένων φαρμάκων (π.χ. αντιπηκτικά)
Ο τραυματισμός στο κεφάλι ή στο μάτι
Μια οφθαλμική λοίμωξη
Η χρήση φακών επαφής
Λιγότερο συχνές αιτίες αιμορραγίας στον επιπεφυκότα είναι:
Ο σακχαρώδης διαβήτης
Η υπέρταση
Οι διαταραχές στην πήξη του αίματος
Μερικές φορές, πάντως, δεν ανευρίσκεται κάποια αιτία για την ρήξη του τριχοειδούς αγγείου. Σε αυτή την περίπτωση αποκαλείται ιδιοπαθής (δηλαδή αγνώστου αιτιολογίας).
Πόσο συχνή είναι και ποιοι την εκδηλώνουν συχνότερα;
Η υποεπιπεφυκοτική αιμορραγία είναι μία από τις συχνότερες αιτίες επίσκεψης στον οφθαλμίατρο. Μπορεί να εκδηλωθεί σε άτομα όλων των ηλικιών και φύλων, αλλά παρατηρείται συχνά στους νεαρούς άνδρες που εκτελούν βαριά χειρωνακτική εργασία ή ασχολούνται με απαιτητικές φυσικές δραστηριότητες.
Ποιοι είναι οι παράγοντες κινδύνου για την ανάπτυξή της;
Στους παράγοντες κινδύνου συμπεριλαμβάνονται:
Η ηλικία. Η συχνότητα της αυτόματης υποεπιπεφυκοτικής αιμορραγίας αυξάνεται με την ηλικία, ιδίως μετά τα 50 έτη. Αυτό οφείλεται στην αυξημένη πιθανότητα για συννοσηρότητες, όπως η υπέρταση, η υπερλιπιδαιμία και ο σακχαρώδης διαβήτης. Μία μελέτη είχε επίσης βρει αυξημένη συχνότητα στα παιδιά το καλοκαίρι, στη διάρκεια των διακοπών.
Η χρήση φακών επαφής. Οι χρήστες τους έχουν αυξημένη επιρρέπεια στις παθήσεις του επιπεφυκότα που προκαλούν ξηρότητα και τριβή και μπορεί να οδηγήσουν σε φλεγμονή και ρήξη των τριχοειδών αγγείων.
Οι εγχειρήσεις στα μάτια. Όσοι έχουν κάνουν επεμβάσεις (π.χ. για καταρράκτη) διατρέχουν αυξημένο κίνδυνο, ειδικά όταν παίρνουν αντιπηκτικά φάρμακα.
Μπορεί να κρύβει κάτι σοβαρό;
Σε σπάνιες περιπτώσεις μπορεί να αποτελεί ένδειξη σοβαρού υποκείμενου προβλήματος, όπως:
Αγγειοπάθεια
Αιμορραγική διαταραχή ή διαταραχή στην πήξη του αίματος
Σοβαρό άσθμα
Σοβαρό τραύμα του ματιού
Τι συμπτώματα προκαλεί;
Συνήθως το μοναδικό σύμπτωμα είναι το έντονο κόκκινο χρώμα στο λευκό του ματιού. Μερικοί ασθενείς όμως αναπτύσσουν και έναν πολύ ήπιο ερεθισμό του ματιού.
Πώς αντιμετωπίζεται η υποεπιπεφυκοτική αιμορραγία;
Οι περισσότεροι πάσχοντες δεν χρειάζονται θεραπεία. Το αίμα θα απορροφηθεί μόνο του με την πάροδο μερικών εβδομάδων. Πρώτα θα γίνει από κόκκινο καφέ, ύστερα κίτρινο και σταδιακά θα εξαφανιστεί.
Δεν υπάρχουν θεραπείες που επιταχύνουν τη διαδικασία αυτή. Ο οφθαλμίατρος μπορεί απλώς να συστήσει θερμά επιθέματα (κομπρέσες) και τεχνητά δάκρυα για να μειωθεί λίγο το κοκκίνισμα. Αν, όμως, η αιτία είναι υποκείμενα προβλήματα (π.χ. με την πίεσή σας), αυτά πρέπει να αντιμετωπιστούν για να μην ξανασυμβεί.
Ποια είναι η πρόγνωση;
Η πρόγνωση είναι πολύ καλή, διότι η διαταραχή αυτή δεν επηρεάζει την όραση. Ωστόσο υπάρχει αρκετά υψηλό ποσοστό υποτροπής. Όταν δεν υπάρχουν σαφείς παράγοντες κινδύνου το ποσοστό αυτό είναι περίπου 10%. Είναι όμως υψηλότερο σε ασθενείς που παίρνουν αντιπηκτικά ή αντιαιμοπεταλιακά φάρμακα.
Υπάρχουν τρόποι πρόληψης;
Συνήθως η αυτόματη υποεπιπεφυκοτική αιμορραγία δεν μπορεί να προληφθεί, εκτός κι αν συνηθίζετε να τρίβετε δυνατά τα μάτια σας (η δυνατή τριβή μπορεί να σπάσει κάποιο τριχοειδές αγγείο). Όταν, όμως, η αιμορραγία σχετίζεται με υποκείμενα προβλήματα και διαταραχές, η αντιμετώπισή τους μπορεί να την αποτρέψει.
Πότε πρέπει να απευθυνθεί ένας πάσχων στον γιατρό;
Καλό είναι να αξιολογείται πάντοτε από τον οφθαλμίατρο η υποεπιπεφυκοτική αιμορραγία. Μπορεί να χρειασθεί και νέα αξιολόγηση:
Εάν δεν υποχωρήσει σε 2-3 εβδομάδες ή
Εάν αρχίσει ξαφνικά το μάτι σας να πονάει ή πρηστεί ή Μειωθεί η όρασή σας
Εάν έχετε ιστορικό τραυματισμού στο μάτι ή επαναλαμβανόμενες αιμορραγίες πάλι χρειάζεστε αξιολόγηση – ενδεχομένως όχι μόνο από τον οφθαλμίατρο, αλλά και από τον οικογενειακό σας γιατρό για να ελέγξει άλλα προβλήματα όπως την πίεσή σας.
