Όσοι λατρεύουμε τη ζάχαρη, μάλλον θα πικραθούμε με όσα θα διαβάσουμε, καθώς οι μεγάλες ποσότητες που καταναλώνουμε -συχνά μάλιστα χωρίς να το γνωρίζουμε- έχουν σοβαρότερες συνέπειες από 1-2 παραπάνω κιλά.
Η αλήθεια είναι πως ακόμα και όσοι πίνουμε τον καφέ μας σκέτο και δεν τρώμε πολλά γλυκά, μπορεί να καταναλώνουμε περισσότερη ζάχαρη από όση νομίζουμε. Έκθεση της βρετανικής καταναλωτικής ένωσης «Which?» αποκάλυψε ότι μερικά από τα τρόφιμα που βρίσκονται στα ντουλάπια μας περιέχουν περισσότερη ζάχαρη από ένα παγωτό και ότι τα έτοιμα γεύματα, ορισμένα δημητριακά πρωινού, ακόμα και τα τρόφιμα που είναι χαμηλά σε λιπαρά, είναι συχνά υπερβολικά γλυκά. Παρ’ όλα αυτά, οι περισσότεροι από εμάς ακόμα κοιμόμαστε τον ύπνο του δικαίου, αγνοώντας ότι τρώμε περισσότερη ζάχαρη από ποτέ, με αποτέλεσμα τα δόντια και η σιλουέτα μας να μην είναι τα μόνα που κινδυνεύουν από την υπερβολική κατανάλωσή της. Καιρός, λοιπόν, να καταλάβουμε ότι είμαστε ήδη αρκετά γλυκές από μόνες μας.
Όσο «λένε» οι ειδικοί:
➜ Η αλήθεια άρχισε να έρχεται στο φως όταν ερευνητές από το Medical Research Council και το Πανεπιστήμιο του Κέμπριτζ ανέπτυξαν μία νέα εξέταση ούρων που τους επέτρεπε να μετρούν για πρώτη φορά την κατανάλωση ζάχαρης. Βρήκαν ότι οι παχύσαρκοι άνθρωποι υποτιμούσαν σημαντικά την ποσότητα που κατανάλωναν καθημερινά. Αυτοί μάλιστα που έτρωγαν την μεγαλύτερη ποσότητα, έφταναν μέχρι και τα 207 γρ. την ημέρα. Η σουκρόζη, που ανιχνεύτηκε στα ούρα τους, βρίσκεται κυρίως στην επιτραπέζια ζάχαρη και τα τυποποιημένα τρόφιμα. Προηγούμενες μελέτες δεν είχαν αναδείξει τη συσχέτιση της κατανάλωσης ζάχαρης με την παχυσαρκία, καθώς βασίζονταν στις προσωπικές μαρτυρίες των συμμετεχόντων.
➜ Σύμφωνα με τη Susan Price, εκπρόσωπο του British Dietetic Association, οι περισσότεροι άνθρωποι εστιάζουν το ενδιαφέρον τους στο λίπος που
προσλαμβάνουν μέσω των τροφών, εξαιτίας των θερμίδων που περιέχει και της σχέσης του με τις καρδιαγγειακές παθήσεις. Δημοσκόπηση του Food Standards Agency έδειξε ότι το ποσοστό εκείνων που ενδιαφέρονται για την ποσότητα ζάχαρης που προσλαμβάνουν είναι μικρότερο από αυτό που αφορά την κατανάλωση λίπους.
➜ Επιπλέον, έρευνες σε ζώα (δεν έχουν πραγματοποιηθεί αντίστοιχες έρευνες σε ανθρώπους) έχουν δείξει ότι η υπερβολική κατανάλωση ζάχαρης μπορεί να προκαλέσει εθισμό. Για παράδειγμα, ερευνητές από το Πανεπιστήμιο Πρίνσετον των ΗΠΑ παρατήρησαν ότι τα ποντίκια που προσλάμβαναν μεγάλες ποσότητες ζάχαρης, όταν σταμάτησαν να τις λαμβάνουν, εμφάνισαν συμπτώματα όμοια με αυτά της στέρησης που παρουσιάζουν οι καπνιστές και οι χρήστες μορφίνης.
➜ O σακχαρώδης διαβήτης είναι μια νόσος που οφείλεται σε πολλούς παράγοντες, όπως η κληρονομικότητα, η καθιστική ζωή, η παχυσαρκία. Ενώ, λοιπόν, η αυξημένη κατανάλωση ζάχαρης από μόνη της δεν προκαλεί διαβήτη σε έναν υγιή ενήλικο, εντούτοις μπορεί να αυξήσει τις πιθανότητες εμφάνισης της νόσου σε όσους έχουν ήδη παράγοντες κινδύνου (π.χ. οικογενειακό ιστορικό, αυξημένο σωματικό βάρος). Γι’ αυτό, μια δίαιτα πλούσια σε ζάχαρη, που μπορεί να αυξήσει την πρόσληψη θερμίδων και το βάρος, μπορεί να συνδέεται με το διαβήτη τύπου 2. Μελέτη που δημοσιεύτηκε στην ιατρική επιθεώρηση «Journal of the American Medical Association» βρήκε ότι οι γυναίκες που αυξάνουν σημαντικά την κατανάλωση ζάχαρης σε σχέση με τη συνήθη τους πρόσληψη, φαίνεται να αυξάνουν και τον κίνδυνο εμφάνισης διαβήτη τύπου 2.
➜ Επίσης, ευρωπαϊκή έρευνα βρήκε ότι οι γυναίκες με τα υψηλότερα επίπεδα σακχάρου στο αίμα είχαν 26% περισσότερες πιθανότητες να αναπτύξουν καρκίνο. Ωστόσο, αν και δεν υπάρχει απευθείας συσχέτιση μεταξύ ζάχαρης και καρκίνου και η πρόσληψή της δεν σημαίνει ότι έχουμε και υψηλά επίπεδα σακχάρου στο αίμα, στην περίπτωση που έχουμε ήδη παράγοντες κινδύνου, η πρόσληψη μεγάλων ποσοτήτων ζάχαρης μπορεί να επηρεάσει τα επίπεδα σακχάρου στο αίμα, γι’ αυτό και χρειάζεται προσοχή.
➜ Αν και παλαιότερα πίστευαν ότι η αυξημένη κατανάλωση ζάχαρης μειώνει την «καλή» χοληστερίνη και συνδέεται με τα καρδιαγγειακά νοσήματα, κάτι τέτοιο δεν έχει αποδειχθεί για υγιείς ενηλίκους. Ωστόσο, η αυξημένη κατανάλωσή της από όσους έχουν σχετική προδιάθεση (π.χ. οικογενειακό ιστορικό, υπέρταση, παχυσαρκία) μπορεί να αυξήσει τις πιθανότητες εκδήλωσης της νόσου.
➜ Δεν είναι μόνο η σύνδεσή της με χρόνιες παθήσεις που απασχολεί τους επιστήμονες. Έρευνες στο εργαστήριο (in vitro) έδειξαν ότι η υψηλή κατανάλωση ζάχαρης μπορεί να έχει βλαβερές συνέπειες στα κύτταρα του δέρματος, καθώς τα υποπροϊόντα της, γνωστά ως «Προϊόντα Προχωρημένης Γλυκοζυλίωσης» ή AGEs, επιδρούν αρνητικά στο κολλαγόνο, που ευθύνεται για τη σφριγηλότητα και την ελαστικότητα του δέρματος.
➜ Τέλος, έρευνα που δημοσιεύτηκε στο επιστημονικό περιοδικό «The American Journal of Clinical Nutrition» έδειξε ότι οι τροφές που περιέχουν ζάχαρη ή απλούς υδατάνθρακες μπορεί να συνδέονται με την ηλικιακή εκφύλιση της ωχράς κηλίδας.
Εποµένως, πόση ζάχαρη είναι αρκετή;
Σύμφωνα με το British Dietetic Association, η συνιστώμενη ημερήσια κατανάλωση πρόσθετων σακχάρων (π.χ. μέλι, γλυκά, μαρμελάδες, αναψυκτικά) και η ζάχαρη που οι ίδιοι βάζουμε στα φαγητά δεν πρέπει να ξεπερνά το 10% της συνολικής ημερήσιας ενεργειακής πρόσληψης. Αυτό ισοδυναμεί με περίπου 50 γρ. απλών σακχάρων την ημέρα για μια
δίαιτα 2.000 θερμίδων. Ωστόσο, αναφορές από το Τμήμα Περιβάλλοντος, Τροφίμων και Αγροτικών Υποθέσεων (DEFRA) της Βρετανίας δείχνουν ότι έχουμε ξεπεράσει το όριο αυτό. \
Τι κρύβει το πιάτο µας;
Σε γενικές γραμμές, πολύ επιβαρυμένες είναι οι τροφές που περιέχουν περισσότερο από 15 γρ. πρόσθετης ζάχαρης ανά 100 γρ. προϊόντος, ενώ χαμηλή περιεκτικότητα θεωρείται ότι έχουν οι τροφές με λιγότερο από 5 γρ. πρόσθετης ζάχαρης ανά 100 γρ. προϊόντος. Διαιρώντας, μάλιστα, τα γραμμάρια των υδατανθράκων που προέρχονται από σάκχαρα με το 5, βρίσκουμε σε πόσα κουταλάκια αναλογούν. Στόχος είναι να μην ξεπεράσουμε τα 10-12 κουταλάκια την ημέρα. Επίσης, σημαντικό είναι το να έχουμε αίσθηση των μερίδων, αφού π.χ. μπορεί η μαρμελάδα να είναι πλούσια σε ζάχαρη, αλλά στην ουσία καταναλώνουμε πολύ μικρή ποσότητα.
Τα καλά της ζάχαρης
➜ Οι τροφές που είναι πλούσιες σε υδατάνθρακες, όπως π.χ. η ζάχαρη, αυξάνουν την έκκριση σεροτονίνης στον εγκέφαλο, μιας ορμόνης που μας κάνει να νιώθουμε ευχάριστα.
➜ H ζάχαρη, όπως και το μέλι και τα φρούτα, περιέχουν απλά σάκχαρα, χρήσιμα στο καθημερινό μας διαιτολόγιο. Tα σάκχαρα αυτά αυξάνουν γρήγορα τα επίπεδα της γλυκόζης στο αίμα, η οποία αποτελεί την κατεξοχήν «τροφή» του εγκεφάλου και των μυών. Καλό είναι, ωστόσο, να τα καταναλώνουμε όταν χρειαζόμαστε άμεση τόνωση, όπως για παράδειγμα στο πρωινό, πριν από τη γυμναστική ή όταν είμαστε κουρασμένοι.
Λίγο από ’δώ, λίγο από ’κεί
Φυσικά, ο καλύτερος τρόπος για να ελέγχουμε την ποσότητα ζάχαρης που προσλαμβάνουμε είναι να τρώμε σπιτικό φαγητό. Μικρές αλλαγές, επίσης, στη διατροφή μας μπορούν να μειώσουν την πρόσληψή της.
➜ Από τα δημητριακά επιλέγουμε τα ολικής άλεσης και τη βρόμη αντί γι’ αυτά που περιέχουν ζάχαρη.
➜ Μειώνουμε την κατανάλωση αναψυκτικών στη διάρκεια της ημέρας.
➜ Πίνουμε τον καφέ μας μέτριο ή σκέτο αντί για γλυκό.
➜ Διαβάζουμε τις ετικέτες τροφίμων. Όσο πιο κοντά στην αρχή της λίστας με τα συστατικά βρίσκεται η ζάχαρη, τόσο μεγαλύτερη είναι η ποσότητα που το τρόφιμο περιέχει.
➜ Χρησιμοποιούμε πάντα λιγότερη ζάχαρη από αυτήν που χρειάζονται οι διάφορες συνταγές.
➜ Προτιμάμε πουρέ φρέσκων φρούτων, αποξηραμένα φρούτα, ψιλοκομμένα φρούτα ή αρωματικά (π.χ. κανέλα, βανίλια, μοσχοκάρυδο) για να δώσουμε γλυκιά γεύση σε κέικ, κρέπες, δημητριακά, γάλα, γιαούρτι.
➜ Φτιάχνουμε μόνοι μας χυμούς φρούτων και λαχανικών αντί να προτιμάμε τυποποιημένους, όταν περιέχουν ζάχαρη.
➜ Προσέχουμε τα προϊόντα «χωρίς πρόσθετη ζάχαρη». Αυτό σημαίνει ότι δεν προστέθηκε ζάχαρη κατά την επεξεργασία τους, όχι ότι η ίδια τροφή δεν περιέχει απλά σάκχαρα.
➜ Από τις τροφές που περιέχουν απλά σάκχαρα, προτιμάμε αυτές με υψηλή διατροφική αξία, όπως π.χ. τα φρέσκα φρούτα και τους φρεσκοστυμμένους χυμούς.
Η ζάχαρη… αλλιώς
Στις ετικέτες τροφίμων μπορεί αντί για τη ζάχαρη να συναντήσετε τους παρακάτω όρους, που αναφέρονται σε άλλα απλά σάκχαρα ή πρώτες ύλες που τα περιέχουν:
➜ Γαλακτόζη
➜ Γλυκόζη
➜ Δεξτρόζη
➜ Εκχύλισμα βύνης
➜ Ζάχαρη άχνη
➜ Ινβερτοσάκχαρο
➜ Ισογλυκόζη
➜ Καστανή ζάχαρη
➜ Λακτόζη
➜ Μαλτόζη
➜ Μαλτοδεξτρίνη
➜ Μελάσα
➜ Μέλι
➜ Νέκταρ αγκάβε
➜ Πετιμέζι
➜ Σακχαρόζη
➜ Σιρόπι γλυκόζης
➜ Σιρόπι ή χυμός ζαχαροκάλαμου
➜ Σιρόπι καστανής ζάχαρης
➜ Σιρόπι ρυζιού
➜ Σιρόπι φρουκτόζης καλαμποκιού
➜ Τροποποιημένο άμυλο
➜ Φρουκτόζη
Τεστ
Είστε εθισµένοι στη ζάχαρη;
Ποια από τις παρακάτω προτάσεις ισχύει στην περίπτωσή σας;
1. Χρειάζομαι σοκολάτα για να βγάλω την ημέρα.
2. Βάζω πολλή ζάχαρη στον καφέ ή το τσάι μου.
3. Γλυκές τροφές, όπως η σοκολάτα, με κάνουν να νιώθω καλύτερα.
4. Τρώω «έτοιμα» φαγητά πάνω από 3 φορές την εβδομάδα.
5. Πίνω ανθρακούχα ποτά ή αναψυκτικά τουλάχιστον 1 φορά την ημέρα.
6. Πριν την έμμηνο ρύση θέλω γλυκά.
7. Συνήθως προτιμώ τα γλυκά από τα νόστιμα φαγητά.
8. Όταν τρώω έξω, προτιμώ να παίρνω γλυκό αντί για φρούτο.
9. Μετά το φαγητό, θέλω οπωσδήποτε γλυκό.
10. Συνήθως προτιμώ τα ποτά τύπου Bacardi Breezer από το κρασί ή την μπίρα.
Αν απαντήσατε θετικά σε περισσότερες από πέντε, οι πιθανότητες είναι να είστε στα πρόθυρα εξάρτησης από τη ζάχαρη. Ωστόσο, είναι ζήτημα μερικών εβδομάδων το να επανεκπαιδεύσετε τη γεύση σας. Προσπαθήστε να κρατήσετε ένα ημερολόγιο διατροφής, για να γνωρίζετε την ποσότητα ζάχαρης που καταναλώνετε, και αντί να την κόψετε μια κι έξω, προτιμήστε να τη μειώσετε σταδιακά. Αν χρειάζεστε οπωσδήποτε κάτι γλυκό, φάτε ένα φρούτο ή μια μικρή σοκολάτα αντί για την κανονική συσκευασία. Εναλλακτικά, προσπαθήστε να μην ξεπερνάτε τη μία γλυκιά λιχουδιά την ημέρα.
[via]
