Μερικοί άνθρωποι είναι σε θέση να νιώθουν πλήρως αναζωογονημένοι μετά από έναν καλό βραδινό ύπνο, ενώ άλλοι μόλις και μετά βίας σηκώνονται από το κρεβάτι.
Ακόμα και η δεύτερη κατάσταση μπορεί να θεωρηθεί απόλυτα φυσιολογική, εκτός εάν συνοδεύεται από ζαλάδα, διανοητική ανεπάρκεια και ευερεθιστότητα, ή κατάθλιψη. Πιθανώς το πιο ανησυχητικό είναι όταν ένα άτομο αισθάνεται έντονη ζαλάδα το πρωί μετά το ξύπνημα, δεδομένου ότι αυτό μπορεί να είναι σύμπτωμα διαφόρων πιο σοβαρών ασθενειών.
Ζαλάδα μετά τον ύπνο
Οι λόγοι για τους οποίους μπορεί να αισθάνεστε ζάλη όταν ξυπνάτε ποικίλλουν. Αν και η ζαλάδα μπορεί να είναι ένα κοινό σύμπτωμα από διάφορες υποκείμενες αιτίες, μπορεί να οφείλεται σε:
Ανεπαρκή επίπεδα οξυγόνου στο αίμα
Χαμηλά ή υψηλά επίπεδα γλυκόζης στο αίμα
Χαμηλή πίεση αίματος ή άλλες διαταραχές του κυκλοφορικού συστήματος
Διαταραχές στο εσωτερικό του αυτιού
Αυτές είναι μερικές μόνο από τις πιθανές αιτίες του να ξυπνήσετε με ζαλάδα μετά τον βραδινό ύπνο, ή ακόμα και μετά από ένα σύντομο υπνάκο το μεσημέρι. Το να σας συμβαίνει αραιά και πού, δεν συντελεί λόγο ανησυχίας. Συμβαίνει σε πολλούς από εμάς κάθε τόσο και υποχωρεί σε λίγα λεπτά. Ωστόσο, αν η ζαλάδα μετά τον ύπνο είναι συχνό και επαναλαμβανόμενο φαινόμενο, μην το αμελήσετε, ιδίως όταν η ζάλη προκαλεί έλλειψη συντονισμού, κακή ισορροπία και ακόμη και επεισόδια λιποθυμίας.
Η ζαλάδα είναι ένα από αυτά τα γενικευμένα συμπτώματα, που μπορεί να προκύψουν από ένα ευρύ φάσμα ασθενειών. Δεν είναι πάντα εύκολο να απομονωθούν και είναι επίσης πολύ υποκειμενικά. Αυτό που είναι γνωστό, όμως, είναι ότι η ζάλη τείνει να προκύπτει με μία ή περισσότερες από τις φυσιολογικές ανωμαλίες που αναφέρθηκαν παραπάνω. Μερικές φορές παρουσιάζεται για άγνωστους λόγους, ή εξαιτίας ψυχολογικών αιτιών. Επιπλέον, είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι η ζαλάδα όταν ξυπνάτε μπορεί να προκληθεί από ανεπαρκή ύπνο, χρήση ορισμένων φαρμάκων, αλκοόλ και άλλων ουσιών.
Ζαλάδα όταν ξυπνάτε: Αίτια
Ένα άτομο που ξυπνά με το αίσθημα ζάλης το πρωί, μετά από έναν καλό βραδινό ύπνο και χωρίς φαρμακευτική αγωγή, θα πρέπει να εξετάσει μία ή περισσότερες από τις ακόλουθες συνθήκες. Αυτές δεν είναι οι μοναδικές ασθένειες, που εκδηλώνονται -μεταξύ άλλων- με ζαλάδα το πρωί, αλλά είναι από τις πιο κοινές αιτίες.
Ανωμαλίες στο επίπεδο της γλυκόζης στο αίμα
Υπάρχουν αρκετές καταστάσεις όπου τα μη φυσιολογικά επίπεδα γλυκόζης στο αίμα μπορεί να οδηγήσουν σε ζαλάδα όταν ξυπνάτε.
Σακχαρώδης διαβήτης: Για τα άτομα με διαβήτη (τύπου 1 και τύπου 2), το πρωί μπορεί να είναι μια χρονική στιγμή όπου καταγράφονται ανωμαλίες στα επίπεδα γλυκόζης λόγω των φυσικών ορμονικών αλλαγών, καθώς και από κακή γενική διαχείριση του διαβήτη. Το πρώτο είναι γνωστό ως “φαινόμενο Somogyi”, ή “φαινόμενο της αυγής”, όπου οι κυκλικές αλλαγές στα επίπεδα ορμονών (συνήθως μεταξύ 03:00 και 08:00 το πρωί) προκαλεί σημαντική αύξηση στα επίπεδα σακχάρου στο αίμα.
Υπογλυκαιμία: Η υπογλυκαιμία, ή αλλιώς τα πολύ χαμηλά επίπεδα γλυκόζης στο αίμα, αναπτύσσεται όταν το σώμα δεν είναι σε θέση να διατηρήσει τα επίπεδα της γλυκόζης στο αίμα μέσα σε υγιές εύρος. Επειδή κατά τη διάρκεια του ύπνου το άτομο δεν προσλαμβάνει τροφή, πέφτει χαμηλά η γλυκόζη στο αίμα του και αυτό οδηγεί σε ζαλάδα μετά το ξύπνημα. Το πρόβλημα υποχωρεί μετά το πρωινό γεύμα, στις περισσότερες περιπτώσεις, αν και στην περίπτωση της “αντιδραστικής υπογλυκαιμίας” τα συμπτώματα μπορεί να αρχίσουν λίγες ώρες μετά το φαγητό.
Μειωμένο επίπεδο οξυγόνου
Το χαμηλό επίπεδο οξυγόνου στο αίμα κατά το ξύπνημα μπορεί να συνδέεται με με ανωμαλίες του αίματος καθώς και των αεραγωγών, των πνευμόνων και με καρδιακές παθήσεις.
Αναιμία: Ο πιο κοινός τύπος αναιμίας είναι εκείνος που οφείλεται σε έλλειψη σιδήρου. Αυτό σημαίνει ότι η ικανότητα μεταφοράς οξυγόνου του αίματος είναι μειωμένη λόγω των χαμηλότερων επιπέδων αιμοσφαιρίνης. Σε συνδυασμό με τη μείωση του ρυθμού της αναπνοής, της αρτηριακής πίεσης και του καρδιακού ρυθμού κατά τη διάρκεια του ύπνου, ένα άτομο με αναιμία μπορεί να ξυπνήσει με αφύσικα χαμηλά επίπεδα οξυγόνου και αυτό εξηγεί την πρωινή ζαλάδα.
Υπνική άπνοια: Μελέτες έχουν δείξει ότι τα επίπεδα του οξυγόνου στο αίμα των ατόμων με αποφρακτική άπνοια ύπνου είναι αισθητά χαμηλότερα το πρωί. Η άπνοια ύπνου είναι μια κατάσταση όπου η αναπνοή σταματά στιγμιαία, καθώς το άτομο κοιμάται. Ο πιο κοινός τύπος, η αποφρακτική άπνοια ύπνου, οφείλεται στην κατάρρευση (χαλάρωση, πτώση) των ιστών του φάρυγγα κατά τη διάρκεια του ύπνου με αποτέλεσμα να παρεμποδίζεται ο αεραγωγός.
Χρόνια αποφρακτική πνευμονοπάθεια (ΧΑΠ): Η ΧΑΠ είναι μια χρόνια αναπνευστική κατάσταση όπου η ροή του αέρα παρεμποδίζεται εξαιτίας στένωσης, ή απόφραξης των αεραγωγών και ανεπαρκούς λειτουργίας των πνευμόνων. Είναι μια ασθένεια που συνδέεται με το μακροχρόνιο κάπνισμα. Οι ασθενείς με ΧΑΠ ξυπνούν το πρωί με χαμηλά επίπεδα οξυγόνου και υψηλά επίπεδα διοξειδίου του άνθρακα και αυτό προκαλεί αίσθημα ζάλης.
Καρδιαγγειακές παθήσεις
Ορισμένες από τις ασθένειες που αναφέρονται παρακάτω μπορεί να επηρεάσουν την πίεση του αίματος, τον καρδιακό ρυθμό και τα επίπεδα οξυγόνου στο αίμα με διάφορους τρόπους. Αυτό δεν σημαίνει ότι υπάρχει πάντοτε πρόβλημα με την καρδιά, ή τα αιμοφόρα αγγεία, αλλά, ως παθήσεις, επηρεάζουν την γενική λειτουργία του καρδιαγγειακού συστήματος.
Υπόταση (χαμηλή πίεση αίματος): Αυτό μπορεί να συμβεί για διάφορους λόγους. Μπορεί -μεταξύ άλλων- να συνδέεται με καρδιακή ανεπάρκεια, αναιμία, απώλεια αίματος, αφυδάτωση, ορμονικές ανισορροπίες και εγκυμοσύνη. Η υπόταση συχνά οδηγεί σε ζαλάδα και μπορεί να είναι πιο έντονη το πρωί, καθώς ο ρυθμός της καρδιάς και η πίεση είναι συνήθως χαμηλότερα όταν κοιμάστε. Η ορθοστατική υπόταση συμβαίνει όταν το σώμα δεν μπορεί να διατηρήσει την κατάλληλη πίεση του αίματος, όταν σηκώνεστε από καθιστή θέση, ή όταν είστε ξαπλωμένοι.
Καρδιακή νόσος
Υπάρχουν πολλές καρδιακές παθήσεις, που μπορεί να προκαλέσουν ζαλάδα εξαιτίας διαταραχών στην ροή του αίματος. Μπορεί να μην σας συμβαίνει μόνο το πρωί που ξυπνάτε, αλλά να επιδεινώνεται όταν στέκεστε όρθιοι ξαφνικά από καθιστή θέση, ή μόλις σηκώνεστε από το κρεβάτι μετά τον ύπνο. Οποιαδήποτε καρδιακή νόσος μπορεί να οδηγήσει σε ζαλάδα. Μερικές από αυτές τις αιτίες περιλαμβάνουν:
Έμφραγμα του μυοκαρδίου (καρδιακή προσβολή)
Αορτική στένωση (ασθένεια των καρδιακών βαλβίδων)
Κολπική μαρμαρυγή (αρρυθμία)
Καρδιακή ανεπάρκεια
Πνευμονική υπέρταση
Ταχυπαλμία
Υπέρταση
Οι άνθρωποι με υπέρταση μπορεί επίσης να υποφέρουν από ζαλάδα το πρωί, ειδικά όταν η πίεση του αίματος είναι πολύ υψηλή. Ωστόσο, αυτό συνήθως δεν περιορίζεται μόνο τις πρωινές ώρες. Απλά η ζαλάδα είναι πιο εμφανής, όταν σηκώνεστε από μια καθιστή, ή ξαπλωτή θέση.
Διαταραχές στο εσωτερικό του αυτιού
Το εσωτερικό αυτί περιέχει τα όργανα της ισορροπίας και, όταν αυτά τα όργανα δυσλειτουργούν, η ζαλάδα είναι ένα από τα συμπτώματα. Όπως και με άλλες υποκείμενες αιτίες, η ζαλάδα μπορεί να μην περιορίζεται μόνο τις πρωινές ώρες. Η λαβυρινθίτιδα και η νόσος του Meniere είναι δύο παθήσεις που προκαλούν προβλήματα σε αυτά τα όργανα στο αυτί.
Άλλα αίτια
Η ζαλάδα όταν ξυπνάτε μπορεί επίσης να προκύψει από:
Εγκυμοσύνη
Ηπατική νόσο
Ψυχιατρικές παθήσεις (άγχος, κατάθλιψη, στρες)
Αϋπνία
Δηλητηρίαση (κυάνιο, αρσενικό, μονοξείδιο του άνθρακα, ασπιρίνη)
Λοιμώξεις (μηνιγγίτιδα, εγκεφαλίτιδα, ή και ιγμορίτιδα)
Πονοκεφάλους και ημικρανίες
Αφυδάτωση
Πηγή:iatropedia.gr
