Μαρίκα Κοτοπούλη: Γεννήθηκε τον Μάιο του 1887 στην Αθήνα. Καταγόταν από θεατρική οικογένεια. Οι γονείς της, Δημήτριος και Ελένη Κοτοπούλη, ήταν θιασάρχες του δραματικού θιάσου Πρόοδος. Ο θίασος περιόδευε σε πόλεις της Ελλάδας, στην Σμύρνη και στην Κωνσταντινούπολη. Στον ίδιο θίασο έπαιζαν και οι αδερφές της μαζί με κάποιους ακόμα ηθοποιούς. Η πρώτη εμφάνιση της Κοτοπούλη στο θέατρο έγινε σε βρεφική ηλικία στην παράσταση «Ο αμαξάς των Άλπεων». Είναι αξιοσημείωτο το γεγονός ότι η μητέρα της παραλίγο να την γεννήσει πάνω στη σκηνή.
Μαρίκα Κοτοπούλη: Οι άγνωστες πτυχές της ζωής της
Η μητέρα της, Ελένη, αν και πτυχιούχος δασκάλα πέρα από ηθοποιός -άρα και αρκετά μορφωμένη για τα μέτρα της εποχής- συνήθιζε να επιβάλλεται στα παιδιά της, και ιδιαίτερα στην Μαρίκα, διά της βίας. Όπως εξομολογείται η Κοτοπούλη πολλά χρόνια μετά τον θάνατο της μητέρας της, η τελευταία συνήθιζε να την ξυλοκοπεί «προκειμένου να τη μάθει να διαφυλά το ήθος της και την τιμή της», το ίδιο ήθος και την ίδια τιμή τα οποία η Ελένη Κοτοπούλη ήθελε τα παιδία της να εκμεταλλεύονται προκειμένου να βγαίνουν κερδισμένα. Όπως έχει δηλώσει η ίδια η Μαρίκα Κοτοπούλη, ακόμα και για να την πείσει να μπει στο Βασιλικό Θέατρο, όπου και έκανε το ντεμπούτο της το 1902, η μητέρα της, την έδειρε.
Μέχρι τα 15 της χρόνια έπαιζε σε παραστάσεις του θιάσου των γονιών της. Το 1902 προσελήφθη από την «Νέα Σκηνή» του Κωνσταντίνου Χρηστομάνου. Σε σύντομο χρονικό διάστημα παραιτήθηκε για να εργαστεί στο «Βασιλικό θέατρο». Η κίνηση αυτή προκάλεσε πολλές αντιδράσεις στους καλλιτεχνικούς κύκλους της εποχής. Ο βασικότερος λόγος ήταν ότι η Κοτοπούλη ήταν ανήλικη. Στο Βασιλικό Θέατρο πρωταγωνίστησε σε έργα των Γκαίτε και Σαίξπηρ. Η εμφάνιση όμως που προκάλεσε πολλές αναταραχές εκείνη την εποχή ήταν στην τριλογία του Αισχύλου, Ορέστεια. Όλο το έργο ήταν στην δημοτική και όχι στην καθαρεύουσα όπως συνηθιζόταν τότε. Η Μαρίκα Κοτοπούλη εμφανίστηκε στην σκηνή και απήγγειλε στην δημοτική. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα να ξεσπάσουν βίαιες συγκρούσεις υποκινούμενες από τους υποστηρικτές της καθαρεύουσας.
Σε ηλικία 21 ετών γίνεται θιασάρχης για πρώτη φορά στην θεατρική σταδιοδρομία της. Διακρίθηκε σε έργα αρχαίου δράματος αλλά και σε έργα ξένων και Ελλήνων συγγραφέων. Οι σημαντικότεροι ρόλοι της ζωής της βρίσκονται στα κείμενα του Αισχύλου, του Ευριπίδη, του Ξενόπουλου, του Νιρβάνα, του Χόφμανσταλ, του Μπράκο, του Ζοζέ και πολλών άλλων. Επίσης, απέκτησε δική της θεατρική στέγη. Η Μαρίκα Κοτοπούλη ταξίδεψε πολύ, είτε σε περιοδεία είτε για να ενημερωθεί για τα θεατρικά δρώμενα. Έφερε στην Ελλάδα θεατρικά έργα που είχαν μεγάλη απήχηση στο κοινό. Η κόντρα της με το αντίπαλο θεατρικό δέος της, την Κυβέλη, είναι αξιομνημόνευτη. Ο ανταγωνισμός τους σταμάτησε όταν ξεκίνησαν την συνεργασία τους.
Εκτός από το θέατρο εμφανίστηκε για μία και μοναδική φορά στον κινηματογράφο. Έπαιξε στην Ελληνοτουρκική ταινία του Ερτογρούλ Μουσχίν, «Ο κακός δρόμος». Το σενάριο γράφτηκε από τον Γρηγόριο Ξενόπουλο. Στην ταινία συμμετείχαν ακόμα ο Γιώργος Παππάς, ο Βασίλης Λογοθετίδης και η Κυβέλη.
Μαρίκα Κοτοπούλη: Οι έρωτες της ζωής της
Ο έρωτας στην ζωή της Μαρίκας Κοτοπούλη ήταν ζωτικής σημασίας. Οι φήμες ήθελαν την Μαρίκα Κοτοπούλη να έχει σχέσεις τόσο με άνδρες όσο και με γυναίκες. Σε πολύ νεαρή ηλικία είχε ερωτικό δεσμό με τον Θωμά Οικονόμου. Ο Θωμάς Οικονόμου ήταν σκηνοθέτης και ήταν ο πρώτος που αναγνώρισε το ταλέντο της και την βοήθησε να καθιερωθεί στο καλλιτεχνικό γίγνεσθαι. Όμως ο μεγάλος έρωτας ήρθε λίγα χρόνια αργότερα.
Το 1909 κατά την διάρκεια της περιοδείας της στην Κωνσταντινούπολη γνώρισε τον Ίωνα Δραγούμη. Ο έρωτας τους ήταν σφοδρός, με πολλές εντάσεις και άφησε ιστορία. Δεν παντρεύτηκαν ποτέ αλλά ζούσαν κάτω από την ίδια στέγη. Η συμβίωση τους ήταν ένα μεγάλο σκάνδαλο για την συντηρητική εποχή όπως και η κοινωνική τους διαφορά. Ο Ίων Δραγούμης ήταν πολιτικός και διπλωμάτης. Προερχόταν από μία επιφανή και αριστοκρατική οικογένεια των Αθηνών. Εκείνη ήταν μία ηθοποιός. Προερχόταν από μία λαϊκή θεατρική οικογένεια. Έμειναν μαζί 11 χρόνια μέχρι την δολοφονία του Δραγούμη.
Τέσσερα χρόνια μετά τον θάνατο του Ίωνα Δραγούμη, παντρεύτηκε τον θεατρικό επιχειρηματία Γιώργο Χέλμη. Δεν απέκτησαν παιδιά και έμειναν μαζί μέχρι το τέλος της ζωής της.
Μαρίκα Κοτοπούλη: Η διάκριση στο θέατρο και το βραβείο
Η Μαρίκα Κοτοπούλη έλαβε πολλά σημαντικά βραβεία στην ζωή της. Τιμήθηκε με τον Χρυσό Σταυρό του Γεωργίου Α’ (1921) και το Αριστείο Γραμμάτων και Τεχνών του Υπουργείου Παιδείας (1923). Επίσης, η Εταιρεία Ελλήνων Θεατρικών Συγγραφέων την τίμησε για την προσφορά της στο θέατρο (1939). Το τελευταίο βραβείο που έλαβε ήταν το παράσημο του Ταξιάρχη (1950).
Από την άλλη πλευρά η ηθοποιός στήριξε πολύ τους συναδέλφους της. Κατά την διάρκεια της κατοχής απείχε από το θέατρο. Αν και είχε φιλοβασιλικές πεποιθήσεις βοήθησε και προστάτευσε τους αριστερούς συναδέλφους της ώστε να μην έχουν προβλήματα με τις δυνάμεις κατοχής. Η Μαρίκα Κοτοπούλη ανέδειξε πολλούς ηθοποιούς στο θέατρο. Η Άννα Συνοδινού, ο Ντίνος Ηλιόπουλος, η Ειρήνη Παππά, ο Δημήτρης Μυράτ και η Έλλη Λαμπέτη πήραν το βάπτισμα του πυρός από εκείνη.
Το 1949, η Μαρίκα Κοτοπούλη έλαβε τιμητική διάκριση από τους συναδέλφους της για την παράσταση «Ορέστεια” του Αισχύλου από το Εθνικό Θέατρο. Αυτή η βράβευση ήταν η αφορμή για να συσταθεί το έπαθλο «Μαρίκα Κοτοπούλη». Το έπαθλο δίνεται ως επιβράβευση σε αξιόλογες Ελληνίδες ηθοποιούς κάθε δύο χρόνια. Μεταξύ άλλων το έχουν κερδίσει η Μελίνα Μερκούρη, η Έλλη Λαμπέτη, η Άννα Συνοδινού, η Κάτια Δανδουλάκη και η Μάνια Παπαδημητρίου.
Μαρίκα Κοτοπούλη: Το τέλος της ζωής
Από τις αρχές της δεκαετίας του 1950 η Μαρίκα Κοτοπούλη περιόρισε τις θεατρικές της εμφανίσεις. Ο ανιψιός της Δημήτρης Μυράτ ανέλαβε το θέατρο της. Οι τελευταίοι ρόλοι της ζωής της ήταν στην «Μις Μεήμπελ» το 1950 στην Αθήνα και στην «Σκιά» το 1952 στην Σύρο. Η μεγάλη πρωταγωνίστρια άφησε την τελευταία της πνοή από καρδιακή ανακοπή στις 11 Σεπτεμβρίου 1954 και κηδεύτηκε στο Α’ Νεκροταφείο Αθηνών. Το εξοχικό σπίτι όπου έζησε με τον σύζυγό της μετατράπηκε σε μουσείο Μαρίκας Κοτοπούλη.
